Con người – trung tâm và động lực của phát triển
Trong mọi giai đoạn cách mạng, Đảng ta luôn khẳng định: con người là trung tâm, là mục tiêu và là động lực của phát triển. Nếu trong thời kỳ kháng chiến, con người là chủ thể chiến đấu vì độc lập tự do, thì trong thời kỳ đổi mới và hội nhập, con người là nhân tố then chốt để phát triển nhanh và bền vững. Trong Văn kiện Dự thảo Đại hội XIV, Đảng xác định: “Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và đổi mới công tác cán bộ là một trong ba đột phá chiến lược, cùng với hoàn thiện thể chế và phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại.” Đây là bước phát triển tư duy của Đảng về con người – từ 'nguồn lực' thành 'nguồn năng lượng sáng tạo' cho tăng trưởng, khẳng định vai trò của tri thức và nhân tài trong kỷ nguyên số và hội nhập toàn cầu.
Thực trạng và những điểm nghẽn cần vượt qua
Sau gần 40 năm đổi mới, Việt Nam đã đạt nhiều tiến bộ đáng kể: tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 70%, trong đó gần 30% có bằng cấp, chứng chỉ. Chỉ số phát triển con người (HDI) tăng mạnh, thuộc nhóm nước có mức phát triển con người cao. Tuy nhiên, chất lượng nguồn nhân lực vẫn là điểm nghẽn lớn nhất của quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Năng suất lao động còn thấp, thiếu hụt nhân lực chất lượng cao trong các ngành then chốt như bán dẫn, công nghệ số, năng lượng tái tạo; đào tạo chưa gắn kết với thực tiễn; cơ chế trọng dụng nhân tài còn hạn chế; và khoảng cách vùng miền về giáo dục vẫn lớn.
Đổi mới tư duy phát triển con người
Đại hội XIV đánh dấu sự chuyển biến mạnh mẽ trong tư duy phát triển nhân lực của Đảng. Từ chỗ tập trung vào số lượng, chúng ta chuyển sang trọng chất lượng, bản lĩnh và năng lực hội nhập. Đảng chủ trương phát triển con người Việt Nam thời đại số – có tri thức, đạo đức, kỹ năng, tư duy sáng tạo và năng lực làm chủ công nghệ; giáo dục là quốc sách hàng đầu; đào tạo nhân lực chất lượng cao cho các ngành mũi nhọn; phát triển mạnh mẽ nguồn nhân lực số; đổi mới công tác cán bộ và trọng dụng nhân tài; xây dựng hệ giá trị con người Việt Nam thời đại mới – yêu nước, sáng tạo, kỷ cương, nhân ái, trách nhiệm.
Giải pháp đột phá và hướng đi khả thi
Để hiện thực hóa đột phá về nguồn nhân lực, cần triển khai quyết liệt 5 nhóm giải pháp trọng tâm: (1) Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục – đào tạo theo hướng mở, thực học, thực nghiệp. (2) Xây dựng Chiến lược quốc gia về phát triển nhân lực chất lượng cao và nhân lực số. (3) Hoàn thiện chính sách trọng dụng và thu hút nhân tài, thành lập Quỹ phát triển nhân tài quốc gia. (4) Phát triển hệ giá trị con người Việt Nam thời đại mới. (5) Ứng dụng công nghệ dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo để xây dựng bản đồ kỹ năng quốc gia, dự báo xu hướng nghề nghiệp.
Triển vọng: từ nguồn nhân lực đến nguồn lực phát triển
Nếu thực hiện đồng bộ và quyết liệt, đến năm 2030, Việt Nam có thể đạt những kết quả mang tính đột phá: tỷ lệ lao động có kỹ năng số đạt 70%, nhân lực chất lượng cao chiếm trên 35% lực lượng lao động; Việt Nam trở thành trung tâm đào tạo nhân lực và đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực; đóng góp của khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo vào GDP đạt trên 55%. Đó không chỉ là những con số, mà là thước đo cho tầm vóc quốc gia và khát vọng hùng cường mà Đại hội XIV đang mở ra.
Kết luận
Phát triển nguồn nhân lực chính là 'đột phá của mọi đột phá'. Đó là con đường duy nhất để Việt Nam vươn tới tự chủ chiến lược, tăng trưởng bền vững và phát triển phồn vinh. Như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từng khẳng định: “Xây dựng con người là nhiệm vụ trung tâm của chiến lược phát triển đất nước.” Đặt con người ở vị trí trung tâm – đó là bản lĩnh, là trí tuệ và là tầm nhìn của Đảng ta. Đột phá về phát triển nguồn nhân lực sẽ là chìa khóa mở cánh cửa tương lai, đưa Việt Nam bước vào kỷ nguyên phát triển mới – kỷ nguyên của trí tuệ Việt, sức mạnh Việt và tầm vóc Việt.
ThS. Nguyễn Mạnh Hiền, UVBCH Hội đồng Hòa Bình và Phát triển Việt Nam
In bài viết