Tại buổi trao đổi trực tuyến mang chủ đề “An ninh khu vực và Biển Đông trong giai đoạn Covid-19” do Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam tổ chức ngày 27.5, chuyên gia Bonnie Glaser, Cố vấn cấp cao về châu Á và Giám đốc Dự án Sức mạnh Trung Quốc thuộc Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS, Mỹ), cho biết trong chiến thuật “vùng xám”, các đội tàu Trung Quốc bao gồm tàu hải cảnh, tàu thăm dò và dân quân biển dọa dẫm, quấy rối, ngăn chặn các nước láng giềng đánh bắt, khai thác tài nguyên nhưng dưới mức chiến tranh.

Lợi dụng đại dịch để hành động

Trước khi đẩy mạnh chiến thuật “vùng xám” vào năm 2019 và 2020, Trung Quốc trong vòng một thập niên qua đã tiến hành bồi đắp, xây dựng đảo nhân tạo trái phép tại các bãi đá mà Bắc Kinh chiếm đóng phi pháp ở quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa của Việt Nam trên Biển Đông. “Nếu như trước đây, tàu Trung Quốc phải quay về đảo Hải Nam tiếp tế thì hiện nay họ có thể tận dụng các đảo nhân tạo để tăng cường sự hiện diện ở Biển Đông. Sự hiện diện gần như thường trực của những đội tàu Trung Quốc là nhằm buộc các quốc gia láng giềng phải chấp nhận yêu sách chủ quyền phi lý của Bắc Kinh ở Biển Đông”, bà Glaser lưu ý. 

Mỗi khi có cơ hội, chẳng hạn như đại dịch Covid-19, Trung Quốc đẩy mạnh hoạt động nhằm củng cố yêu sách chủ quyền ở Biển Đông

Chuyên gia Bonnie Glaser (CSIS, Mỹ)

Chiến thuật “vùng xám” đã được thể hiện rõ qua những hoạt động phi pháp của Trung Quốc trong tháng 4 ở Biển Đông bao gồm: thành lập 2 đơn vị hành chính cấp quận - huyện bất hợp pháp để kiểm soát quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam; tàu hải cảnh Trung Quốc đâm chìm tàu cá Việt Nam gần Hoàng Sa; xây trạm nghiên cứu trên đá Chữ Thập và đá Xu Bi ở quần đảo Trường Sa; điều đội tàu dọa dẫm và ngăn chặn Malaysia thăm dò, khai thác tài nguyên ngoài khơi.

“Nhiều nước nhận thấy rằng phải cùng phối hợp để vượt qua cuộc khủng hoảng do đại dịch Covid-19 gây ra. Tuy nhiên, Trung Quốc không chia sẻ quan điểm này và lợi dụng đại dịch để thực hiện hành vi cưỡng ép các quốc gia trong khu vực nhằm củng cố tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông”, Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Daniel J.Kritenbrink nói trong bài phát biểu khai mạc buổi trao đổi trực tuyến.

Đồng quan điểm, chuyên gia Glaser lưu ý: “Mỗi khi có cơ hội, chẳng hạn như đại dịch Covid-19, Trung Quốc đẩy mạnh hoạt động nhằm củng cố yêu sách chủ quyền ở Biển Đông. Khi vấp phải sự phản đối từ các nước trong khu vực, Trung Quốc tạm ngừng các động thái ngang ngược, chờ đợi cơ hội để tiếp tục hành động”.

Mưu đồ độc chiếm tài nguyên

Theo bà Glaser, Trung Quốc muốn độc chiếm Biển Đông để thâu tóm tài nguyên nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của các nước trong khu vực. Bắc Kinh cố thực hiện ý đồ này trong lúc đàm phán Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) với ASEAN.

“Trong tiến trình đàm phán COC, Trung Quốc đề xuất chỉ hợp tác thăm dò, khai thác tài nguyên chung giữa ASEAN và Trung Quốc, không cho phép nước bên ngoài khu vực tham gia. Bên cạnh đó, Bắc Kinh cũng cố tìm cách đưa lệnh cấm ASEAN không được phối hợp với nước khác tập trận chung vào nội dung dự thảo COC”, bà Glaser nói. Ngoài ra, Trung Quốc dùng công cụ kinh tế, chẳng hạn khoản vay trong khuôn khổ Sáng kiến Vành đai, Con đường để gây áp lực với các nước ASEAN và giới chuyên gia gọi đó là chính sách “ngoại giao sổ nợ”.

Hành động ngang ngược của Trung Quốc khiến các nước ASEAN cùng những quốc gia khác như Nhật Bản, Úc và Mỹ ngày càng quan ngại. Trước tình hình đó, bà Glaser cho rằng Mỹ sẽ tiếp tục tăng cường điều tàu chiến tuần tra đảm bảo tự do hàng hải ở Biển Đông. Bên cạnh đó, triển vọng tại khu vực sắp tới có thể là đẩy mạnh hợp tác an ninh, tuần tra và tập trận chung nhằm gửi thông điệp mạnh mẽ tới Trung Quốc.

Phúc Duy

Nguồn: Thanh Niên