Mỹ Latinh là một trong những khu vực tích cực nhất thế giới chuẩn bị cho sự chuyển giao năng lượng này.
Giá trị từ nguồn năng lượng sạch
Theo dữ liệu từ Ngân hàng Phát triển Liên Mỹ, các lĩnh vực gây ô nhiễm nhất tại Mỹ Latinh có thể áp dụng công nghệ hydro sạch là giao thông vận tải (tạo ra 40% lượng khí thải carbon dioxide của khu vực); điện và năng lượng (tạo ra 36% lượng khí thải). Nhưng để hydro xanh trở thành nhân tố quan trọng trong các nguồn năng lượng của thế giới, các công nghệ thu và sử dụng hydro xanh cần được phát triển trên quy mô lớn.
Trong hành trình dài lái xe từ thị trấn lên thành phố, anh Franklin Chang-Díaz bật radio, lắng nghe tin tức về đợt tăng giá xăng mới nhất. Nhưng người đàn ông này không còn lo lắng về khoản tiền phải trả khi xăng tăng.
Ô tô của Chang-Díaz hoạt động dựa trên năng lượng hydro sạch bằng cách tách nước thành các phân tử hydro và oxy, sau đó hydro được sử dụng trong hệ thống truyền động pin nhiên liệu hydro.
Chang-Díaz mong muốn có một trạm hydro công cộng để “sạc” đầy bình bất cứ lúc nào nhưng điều đó vẫn chưa thể xuất hiện ở quê hương Costa Rica hoặc bất kỳ quốc gia Mỹ Latinh nào khác.
Thay vào đó, anh tự xây dựng một trạm hydro tại nhà nhằm chứng minh hydro được tạo ra bằng các nguồn năng lượng tái tạo là hiện tại, không phải tương lai.
Là nhà vật lý, cựu phi hành gia của NASA, Chang-Diaz tin rằng hydro xanh là nhân tố cơ bản trong quá trình giảm lượng khí thải và chuyển sang sử dụng năng lượng sạch. Đây cũng là chìa khóa để tránh những tác động thảm khốc của nóng lên toàn cầu.
Việc sử dụng hydro làm năng lượng không phải mới. Trong nhiều thập kỷ, Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) đã trộn khí hydro và oxy tạo ra năng lượng cần thiết để phóng tàu con thoi vào không gian.
Bộ Năng lượng Mỹ coi hydro là nhiên liệu an toàn hơn nhiên liệu hóa thạch vì nó không độc hại và tiêu hao nhanh chóng trong trường hợp rò rỉ vì nó nhẹ hơn không khí.
Hiện nay, hydro được sử dụng như nguồn năng lượng chính trong sản xuất các dẫn xuất dầu mỏ, thép, amoniac và methanol. Theo dữ liệu từ Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), vào năm 2020, dân số thế giới đã tiêu thụ khoảng 90 triệu tấn hydro, chỉ tương đương 2,5% mức tiêu thụ năng lượng toàn cầu.
Tuỳ thuộc cách điều chế, hydro có thể được phân thành xám, xanh dương, xanh lá cây, thậm chí là đen. Hydro xám được tạo ra bằng cách sử dụng nhiên liệu hóa thạch, đặc biệt là khí đốt tự nhiên.
Hydro xanh dương sử dụng khí đốt hoặc than đá. Còn hydro xanh lá, còn gọi là hydro xanh, hydro sạch, sử dụng năng lượng điện được tạo ra bởi các nguồn tái tạo như năng lượng Mặt trời và gió.
Hiện nay, ít hơn 0,4% hydro được sử dụng tại Mỹ Latinh là hydro sạch. Đa số liên kết với nhiên liệu hóa thạch, từ đó, gây ra nhiều khí thải ô nhiễm hơn.
Tích cực chuyển giao
Xe bus chạy bằng năng lượng hydro sạch tại Costa Rica.
Để hiện thực hóa điều này, Mỹ Latinh đang tích cực chuẩn bị cho sự chuyển giao sang nguồn năng lượng sạch.
Với mục tiêu tăng cường sản xuất hydro xanh, một số dự án ở các quy mô khác nhau đang hình thành tại Mỹ Latinh. Đơn cử, công ty Unigel, Brazil, cho ra mắt nhà máy trị giá 120 triệu USD vào năm 2023, dự kiến sản xuất 10.000 tấn hydro xanh mỗi năm - tương đương với 60 megawatt, trong giai đoạn đầu tiên.
Chile đã ban hành “Chiến lược hydro xanh quốc gia” vào năm 2020 và có kế hoạch “chinh phục các thị trường toàn cầu” vào năm 2030. Họ đặt mục tiêu gửi 72% sản lượng hydro xanh đến châu Âu và Trung Quốc.
Quốc gia này đang trên đà trở thành nhà xuất khẩu hydro xanh toàn cầu. Tại Uruguay, chính phủ đã công bố “Quỹ hydro xanh” và đầu tư 10 triệu USD không hoàn lại cho các dự án hydro xanh.
Ông José Miguel Bermúdez, kỹ sư hóa học, nhà phân tích công nghệ năng lượng IEA, nhận định: “Công nghệ hydro xanh đang phát triển trên thế giới. Đến năm 2030, Mỹ Latinh sẽ là khu vực thứ ba trên thế giới có nhiều dự án nhất, sau châu Âu và Australia”.
Lý do cho sự phát triển này rất rõ ràng. Nhiều quốc gia Mỹ Latinh có tiềm năng tạo ra nhiều năng lượng sạch hơn mức họ cần và có thể thu lợi nhuận từ nguồn năng lượng này.
Hãy lấy Chile làm ví dụ. Tiềm năng về điện tái tạo ở quốc gia này cao gấp 10 lần so với lượng điện tiêu thụ trong nước. Do đó, Chile có thể xuất khẩu năng lượng sạch dưới dạng điện, dù quá trình này tương đối phức tạp và tốn kém.
Tuy nhiên, giống như việc đầu tư vào tàu chở dầu và đường ống dẫn khí đốt, việc xuất khẩu năng lượng sạch tại Chile là khoản đầu tư quan trọng và cần thiết.
Bên cạnh đó, các nhà khoa học cũng khuyến cáo không nên “thần thánh hóa” hydro sạch. Bản chất của hydro xanh là khai thác khí đốt tự nhiên nhưng việc khai thác có thể tạo ra một lượng đáng kể CO2.
Không chỉ vậy, quá trình khai thác khí đốt tự nhiên có thể gây rò rỉ một lượng khí vào khí quyền, trong đó có khí mêtan (CH4). Ước tính, mêtan ảnh hưởng gấp 86 lần so với khí carbon liên quan đến hiệu ứng nhà kính.
Ngoài ra, mặc dù hydro xanh có thể được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực nhưng không có nghĩa tất cả các lĩnh vực đều phụ thuộc vào nguồn năng lượng này. Các nước Mỹ Latinh có thể xuất khẩu hydro xanh nhưng việc sử dụng nó phụ thuộc rất nhiều vào hệ thống chính trị, kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia.
Theo Soha/ SmithsonianMag
In bài viết