Mối tình bí mật của nhà văn Mikhail Sholokhov

Năm 25 tuổi, nổi danh với tiểu thuyết “Sông Đông êm đềm”, Mikhail Sholokhov không những trở thành “ngôi sao” của nền văn học nước nhà mà còn là hình mẫu lý tưởng của phụ nữ Liên Xô. Mặc dù suốt đời chung thủy với Maria, người vợ ông gặp thời niên thiếu, nhưng đôi khi nhà văn vẫn cho phép mình "đi mây về gió". Câu chuyện tình với Yevgenia Khayutina, vợ của Bộ trưởng Nội vụ Liên Xô Nikolai Yezhov, khiến nhà văn suýt phải trả giá đắt.  

Vài giờ trước khi Bộ trưởng Nội vụ Nikolai Yezhov đến dự cuộc họp ở Điện Kremlin để quyết định số phận của mình, vợ ông, Yevgenia Khayutina, đang điều trị tại nhà điều dưỡng mang tên Vorovsky, đã uống một liều thuốc ngủ cực mạnh.

cay-but-dai-tai-sholokhov-e1601270274545.jpg -0
Nhà văn Mikhail Sholokhov.

Yevgenia Khayutina sinh năm 1904 ở Gomel, kém Nikolai Yezhov 9 tuổi. Họ kết hôn năm 1931. Thời gian đầu, do chưa bỏ được thói quen độc thân, Nikolai thường về nhà muộn, ông thích những bữa tiệc thân mật với bạn bè hơn là với vợ. Nhà văn Isaak Babel, người biết rất rõ Yevgenia Khayutina, nhận xét: "Cuộc sống gia đình của vợ chồng Nikolai Yezhov ban đầu đầy xích mích và phải mất một thời gian mới trở nên ổn định".

Vợ chồng Nikolai Yezhov thích dành thời gian rỗi của họ cho bạn bè và người quen. Với sự nỗ lực của Yevgenia Khayutina, căn hộ của họ đã biến thành một kiểu “xa lông quý tộc”, nơi ngoài các thuộc cấp của Nikolai Yezhov, còn có các cán bộ cao cấp, các nhà báo, nhà văn, nghệ sĩ. Khách khứa luôn luôn được đãi những món ăn ngon, đồ uống phong phú, và bầu không khí thoải mái cho phép đàm đạo vui vẻ, ca hát và khiêu vũ.

Tuy nhiên, vào cuối tháng 5 hoặc đầu tháng 6 năm 1938, bức tranh điền viên đó bỗng nhiên biến mất, vì chủ nhân của ngôi nhà không còn bụng dạ nào để vui vẻ nữa. Trong một lần trò chuyện với Nikolai Yezhov, Stalin bất ngờ nhắc tới mối quan hệ của ông với Fyodor Konar, người bị đàn áp 5 năm trước, cuộc trò chuyện này đã khiến Nikolai Yezhov rơi vào tình trạng gần như hoảng loạn. Theo Stalin, câu chuyện liên quan đến những mối liên hệ đáng ngờ giữa vợ của Nikolai Yezhov và Grigory Arkus, một người theo chủ nghĩa Trotsky bị bắn năm 1936.

Stalin đề nghị Nikolai Yezhov suy nghĩ cẩn thận và giải quyết vấn đề ly hôn với vợ.

Về đến nhà, Nikolai Yezhov kể cho vợ nghe cuộc trò chuyện với Stalin. Cuối cùng, Nikolai Yezhov hỏi vợ liệu họ có nên ly hôn không. Tuy nhiên, Yevgenia Khayutina hoàn toàn phản đối ý kiến này. Bà tin rằng mọi việc sẽ ổn thỏa và khuyên chồng bao giờ có dịp nhắc Stalin về cuộc trò chuyện của họ, khẳng định rằng ông hoàn toàn tin tưởng vợ và không muốn ly hôn.

Kể từ đó, cuộc sống bình lặng của vợ chồng Nikolai Yezhov kết thúc. Mặc dù Yevgenia Khayutina thuyết phục chồng rằng mọi việc sẽ tốt đẹp, nhưng bản thân bà, rõ ràng, không mấy tin tưởng điều đó và bắt đầu cảm thấy bất an.

Có thể, một trong những cách giải thoát khỏi những suy nghĩ nặng nề là câu chuyện tình của bà xảy ra trong thời gian này với nhà văn Mikhail Sholokhov, khiến cuộc sống gia đình của họ càng thêm phức tạp.

Như đã nói, Yevgenia Khayutina, đặc biệt là vào những năm tuổi trẻ, thường giao du với nhiều nhân vật nổi tiếng. Chẳng hạn, bà có quan hệ thân thiết với nhà văn Isaak Babel, nhà toán học Otto Schmidt. Quả thật, sau khi kết hôn với Nikolai Yezhov, Yevgenia Khayutina không còn cho phép mình tự do như trước nữa.

yevgenia khayutina.jpg -0
Bà Yevgenia Khayutina.

Yevgenia Khayutina gặp Mikhail Sholokhov vào khoảng tháng 2 năm 1938, khi nhà văn đến Moskva để phàn nàn về sự lộng hành của các nhân viên Cheka ở quê hương ông. Sau cuộc trò chuyện tại Bộ Nội vụ, Nikolai Yezhov mời Sholokhov về biệt thự của mình, nơi nhà văn nổi tiếng gặp phu nhân của Bộ trưởng Nội vụ Liên Xô.

Giữa tháng 8 năm 1938, Mikhail Sholokhov lại có mặt ở Moskva và cùng với nhà văn Aleksandr Fadeev đến tòa soạn tạp chí “Liên Xô trên công trường” do Yevgenia Khayutina làm Phó tổng biên tập, sau đó cả ba người đến ăn trưa tại khách sạn “National”, nơi Sholokhov tạm trú. Tối hôm ấy, Yevgenia Khayutina về nhà rất muộn. Nikolai Yezhov không hài lòng khi biết vợ vừa ở đâu, đặc biệt là qua thái độ của vợ, ông thấy rõ bà không thờ ơ với sự chăm sóc của Sholokhov.

Ngày hôm sau, Sholokhov lại có mặt tại tòa soạn tạp chí “Liên Xô trên công trường”, và họ, bây giờ là hai người, lại về khạch sạn “National”, nhưng lần này, trong phòng khách sạn, họ không chỉ mỗi ăn trưa.

Thời bấy giờ, Phòng 1 thuộc Cục Kỹ thuật tác chiến phụ trách việc nghe trộm tại các khách sạn. Trước ngày Yevgenia Khayutina đến thăm Sholokhov, theo chỉ thị của Cục trưởng Cục An ninh chính trị Aleksandr Zhurbenko, Cục trưởng Cục Kỹ thuật tác chiến Mikhail Alyokhin đã ra lệnh đặt máy nghe trộm tại phòng khách sạn của nhà văn.

Ngày hôm sau, không một chút nghi ngờ, Yevgenia Khayutina và Mikhail Sholokhov có mặt tại phòng của nhà văn, và cuộc hò hẹn của họ đã được ghi âm một cách cẩn thận, hơn nữa không chỉ những lời họ nói mà còn tất cả những gì xảy ra vào thời điểm đó (“vào phòng tắm", "lên giường", “em sợ”, v.v...).

Ngày hôm sau, sau khi đọc bản tốc ký gửi tới, Mikhail Alyokhin lập tức đến báo cáo với Nikolai Yezhov. Chứng kiến phản ứng của Nikolai Yezhov về sự việc này, Z. Glikina, bạn gái của Yevgenia Khayutina, kể lại: “Ngày hôm sau cuộc gặp với Sholokhov, tại biệt thự của họ, lúc ấy đêm đã khuya, Yevgenia Khayutina và tôi đang chuẩn bị đi ngủ thì Nikolai Yezhov về. Ông ta giữ chúng tôi lại và mời ăn tối cùng. Mọi người ngồi vào bàn. Nikolai Yezhov uống rất nhiều, còn chúng tôi chỉ ngồi để trò chuyện với ông.

image001.gif -0
Bìa tiểu thuyết “Sông Đông êm đềm”, của nhà văn Mikhail Sholokhov phiên bản xuất bản tại Việt Nam do Nhà xuất bản Văn học ấn hành.

Ăn xong, trong trạng thái say rượu và cáu gắt, Nikolai Yezhov rời khỏi bàn, rồi rút từ trong cặp ra một tập tài liệu gồm mấy trang giấy và hỏi Yevgenia Khayutina: “Cô có ngủ với Sholokhov không?”. Sau câu trả lời phủ nhận của vợ, Nikolai Yezhov tức giận ném tập tài liệu vào mặt Khayutina, và nói: "Đây, đọc đi!". Vừa cầm tập tài liệu lên đọc, Yevgenia Khayutina lập tức tái mặt và tỏ ra vô cùng lo lắng. Tôi hiểu có điều gì đó bất ổn, bèn quyết định rút lui để họ ở lại với nhau.

Nhưng đúng lúc đó, Nikolai Yezhov lao đến chỗ Yevgenia Khayutina, giật tập tài liệu khỏi tay bà và quay sang nói với tôi: "Đừng đi, cô cũng phải đọc!". Nói rồi, ông ta ném tập tài liệu lên bàn cho tôi, chỉ ra những đoạn cần đọc. Đọc xong, tôi hiểu rằng đây là bản tốc ký ghi lại sự việc xảy ra giữa Yevgenia Khayutina và Sholokhov tại phòng ông ở khách sạn “National”.

Sau đó, hoàn toàn mất bình tĩnh, Nikolai Yezhov lao đến chỗ Yevgenia Khayutina, lúc bấy giờ đang đứng cạnh đi văng, và giơ tay đấm túi bụi vào mặt, ngực và các bộ phận khác của cơ thể vợ. Chỉ khi tôi can thiệp, ông ta mới dừng tay, sau đó tôi đưa Yevgenia Khayutina sang phòng khác.

Mấy ngày sau, Yevgenia Khayutina nói với tôi rằng Nikolai Yezhov đã hủy bản tốc ký nói trên.

Không rõ thực hư thế nào, nhưng sau đó, thư ký của Yezhov kể lại rằng Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Toàn liên minh Bolshevik hình như nhận được một báo cáo về việc trong quá khứ, Yevgenia Khayutina từng là đệ tử của Trotsky. Có lẽ chính vì vậy mà Stalin lại đưa vấn đề ly hôn ra với Nikolai Yezhov, và lần này, rõ ràng, gay gắt hơn. Dẫu sao, Nikolai Yezhov đã nghiêm túc đề nghị vợ ly hôn, và điều này khiến bà rơi vào trạng thái trầm cảm nặng. “Cuộc sống không còn ý nghĩa, - Yevgenia tâm sự với cô bạn gái  Zinaida Ordzhonikidze - nếu không được tin tưởng về mặt chính trị”.

Đến giữa tháng 9 năm 1938, Yevgenia Khayutina bị rối loạn tâm thần nặng, nên Nikolai Yezhov đưa vợ đi điều trị tại một viện điều dưỡng ở Crimea. Sau một thời gian, Yevgenia Khayutina gửi cho chồng một lá thư sám hối, trong đó bà tổng kết toàn bộ cuộc đời mình, đồng thời bác bỏ những lời buộc tội bà.

“Ở Moskva, em mệt mỏi đến mức không thể tâm sự với anh - Yevgenia viết - trong khi em rất muốn điều đó. Em muốn tổng kết cuộc đời mình, bởi vì em cảm thấy nó sắp kết thúc. Không biết em có đủ sức lực để chịu đựng mọi thứ nữa không? Em tha thiết cầu xin anh, và không chỉ cầu xin, mà năn nỉ, kiểm lại toàn bộ cuộc đời em, toàn bộ con người em. Em không thể dung hòa với ý nghĩ rằng em bị nghi ngờ là kẻ hai mặt, đã phạm những tội ác nào đấy. Điều này thật bất công, và nó đã hạ gục em đến mức em cảm thấy không còn tha thiết sống nữa...”.

Nhận được thư, Nikolai Yezhov gọi vợ về Moskva, vì cho rằng với tình trạng của bà hiện nay, sẽ rất nguy hiểm nếu không có người chăm sóc.

Ngày 29 tháng 10 năm 1938, Nikolai Yezhov đưa vợ vào viện điều dưỡng mang tên Vorovsky, chuyên điều trị bệnh tâm thần. Khoảng 6 giờ tối ngày 19 tháng 11 năm 1938, bác sĩ điều trị vào phòng Yevgenia Khayutina và thấy bà đang ngủ. Điều này có vẻ lạ, vì bà thường không ngủ vào giờ này. Ông cố đánh thức bà dậy, nhưng không thể. Đồng tử co lại, phản ứng với ánh sáng chậm, không có biểu hiện gì khi tiêm.

Không đến dự đám tang của vợ, Nikolai Yezhov thậm chí còn nói với những người thân của mình: “Yevgenia đã hành động đúng khi tự đầu độc, nếu không mọi chuyện sẽ tồi tệ hơn với cô ấy”.

Theo Trần Hậu/CAND  (Theo Kommersant.ru)