Báo động toàn bộ lực lượng tấn công hạt nhân trên mặt trận Đông Đức
Năm 1983, các máy bay chiến đấu của Liên Xô triển khai ở Đông Đức chất đầy bom hạt nhân đã sẵn sàng xuất kích ngay lập tức khi Moscow chuẩn bị cho một cuộc chiến tranh toàn diện với NATO.
Đây là một trong những tình tiết mới nhất vừa được công bố về “nỗi sợ hãi chiến tranh” vào năm 1983. Khi đó, hai bên đã đứng trên bờ vực của một cuộc xung đột lớn, tất cả đều do sự hiểu lầm rất nghiêm trọng.
Nguyên nhân chính khiến Liên Xô phải sẵn sàng cho chiến tranh vào tháng 11/1983 xuất phát từ việc NATO khi đó đang chuẩn bị tiến hành cuộc tập trận thường niên mang tên “Able Archer” nhằm kiểm tra khả năng của các lực lượng liên minh trên khắp châu Âu và xa hơn nữa là phát động chiến tranh hạt nhân sát với tình hình thực tế nhất.
Cùng với những căng thẳng diễn ra trên toàn cầu vào thời điểm đó, các cuộc diễn tập trong khuôn khổ cuộc tập trận Able Archer 83 đã bị Liên Xô hiểu nhầm là NATO đang thực sự chuẩn bị cho một cuộc tấn công tổng lực.
Mặc dù phần lớn tình tiết liên quan tới sự kiện đặc biệt nóng bỏng thời Chiến tranh Lạnh này đã được biết đến qua một báo cáo giải mật của Chính phủ Mỹ năm 2015 nhưng các chi tiết hé lộ về mức độ nghiêm trọng của tình hình và cách phía Liên Xô chuẩn bị cho một cuộc chiến tranh hạt nhân thì mới chỉ được công bố gần đây.
Đội hình MiG-27 tại Căn cứ Không quân Lärz thuộc Đông Đức cũ, trước khi chúng rút lui vào năm 1993. Ảnh: The Drive
Những tiết lộ mới nhất đến từ một loạt tài liệu tình báo mới về sự kiện này do Bộ Ngoại giao Mỹ công bố và chúng đã cho thấy một bức tranh cực kỳ nguy hiểm khi các lực lượng Liên Xô chuẩn bị cho trận chiến Armageddon mà ban lãnh đạo ở Moscow dường như thực sự nghĩ rằng nó sắp xảy ra.
Trước đây, người ta vẫn biết rằng các các tình huống tác chiến mô phỏng của cuộc tập trận Able Archer đã gây ra những cảnh báo nghiêm trọng trong giới lãnh đạo Liên Xô vì chúng được xây dựng dựa trên một kịch bản xảy cuộc tấn công hạt nhân vào khối Hiệp ước Warsaw. Do đó, nếu các ý định bị hiểu nhầm, tình hình có thể rất nhanh chóng trở nên cực kỳ nguy hiểm.
Kịch bản của cuộc tập trận Able Archer 83 bắt đầu với việc các lực lượng kẻ thù giả định phát động các cuộc chiến ở châu Âu vào ngày 4/11, đặt NATO vào tình trạng báo động toàn diện.
Đến ngày 6/11, kẻ thù bắt đầu sử dụng vũ khí hóa học. Cuộc tập trận của NATO bắt đầu vào ngày 7/11 và kéo dài trong 5 ngày tiếp theo. Theo kịch bản, NATO đã chuyển trạng thái từ chiến tranh thông thường và chiến tranh hóa học sang chiến tranh hạt nhân. Tình huống giả định sát thực tới mức cả Thủ tướng Anh khi đó là bà Margaret Thatcher và Thủ tướng Tây Đức Helmut Kohl đều tham gia.
Một chiếc MiG-27D Flogger rời Căn cứ Không quân Grossenhain ở Đông Đức cũ lần cuối cùng trong khuôn khổ cuộc rút quân của các lực lượng Nga năm 1993
Theo những tài liệu mới giải mật, các sở chỉ huy quân sự của Liên Xô trên khắp Đông Đức đã được lệnh tăng cường trực chiến suốt ngày đêm. Tập đoàn quân không quân số 16 của Liên Xô, với hàng chục căn cứ không quân nằm rải rác trên lãnh thổ Đông Đức cũng được đặt trong tình trạng báo động cao độ từ tối ngày 2/11.
Đóng vai trò là mũi nhọn của Tập đoàn quân không quân Số 16, các sư đoàn tiêm kích - bom, gồm chủ yếu là các máy bay phản lực MiG-27 và Su-17 cùng một số lượng nhỏ Su-24 là những lực lượng trực chiến chủ đạo nhất.
Không có gì ngạc nhiên khi NATO thường xuyên theo dõi sát sao các đơn vị này vì chúng sẽ được giao nhiệm vụ tấn công hạt nhân nhằm vào các sân bay, căn cứ tên lửa và các mục tiêu quan trọng khác của liên minh.
Không chỉ có Tập đoàn quân không quân Số 16 chuẩn bị cho chiến tranh mà xa hơn về phía Đông, Tập đoàn quân không quân Số 4 của Liên Xô đóng tại Ba Lan cũng được đặt trong tình trạng báo động cao, theo mệnh lệnh của Nguyên soái Pavel Kutakhov, Tư lệnh Không quân Liên Xô thời kỳ đó.
Đặc biệt, mỗi một phi đội trong mỗi trung đoàn thuộc các sư đoàn tiêm kích - bom nói trên đều được lệnh trang bị bom hạt nhân cho máy bay của mình. Thông thường, mỗi trung đoàn có ba phi đội, trong đó một phi đội là lực lượng chuyên trách thực hiện nhiệm vụ tấn công hạt nhân, thường xuyên thực hành bốc dỡ vũ khí và diễn tập các kiểu bay tấn công phù hợp.
Những tài liệu hiện mới giải mật cho thấy, các máy bay phản lực trang bị vũ khí hạt nhân đã được đặt trong tình trạng báo động kéo dài 30 phút và các phi hành đoàn của chúng chỉ nhận được thông báo ngắn gọn” “Tiêu diệt các mục tiêu tuyến đầu của kẻ thù”.
Nếu thông tin tình báo là chính xác thì mỗi phi đội từ mỗi trung đoàn tiêm kích - bom của Liên Xô ở Đông Đức được trang bị ít nhất một quả bom hạt nhân. Như vậy, sẽ có khoảng 96 máy bay luôn sẵn sàng cho một cuộc tấn công hạt nhân nếu mỗi phi đội trên danh nghĩa được biến chế 12 chiếc.
Một chiếc Su-17M4 Fitter-K tại Căn cứ Không quân Gross Dölln, Đông Đức cũ
Có một thực tế ít được biết đến là, trong mỗi đơn vị không quân chiến thuật của Liên Xô thời đó, hay vẫn được biết tới là đơn vị không quân tiền phương (Frontal Aviation), hầu như tất cả các máy bay chiến đấu đều có một biến thể được thiết kế riêng để chuyên chở bom hạt nhân phóng thả tự do.
Tuy nhiên, tới tận ngày nay, những thông tin chi tiết về các loại vũ khí này vẫn rất ít ỏi. Tính tới thời điểm năm 1983, các loại bom hạt nhân chiến thuật tiêu chuẩn gồm có RN-40 và RN-41, được mang bởi các máy bay MiG-23, MiG-27, MiG-29, Su-17 và Su-24.
Nhiều nguồn tin phương Tây cho rằng RN-40 có sức công phá xấp xỉ 30 kiloton - gấp đôi so với quả bom “Little Boy” mà Mỹ ném xuống thành phố Hiroshima của Nhật Bản hồi cuối Thế chiến II.
Sau gần 4 thập kỷ, những thảm họa tiềm ẩn vẫn có thể cảm nhận được một cách rõ nét nếu như cuộc chiến năm 1983 thực sự xảy ra. Đây rõ ràng là một thời điểm cao trào thời kỳ Chiến tranh Lạnh.
Một phần bản báo cáo của Không quân Mỹ sau cuộc tập trận Able Archer 83
Chiến tranh hạt nhân may mắn đã không xảy ra
Mặc dù Liên Xô đã nắm bắt rất rõ các hoạt động diễn tập trong khuôn khổ của cuộc tập trận Able Archer nhưng có một điều may mắn là những người ra quyết định quan trọng vào thời điểm đó ở phía NATO lại không được biết đầy đủ về cách Liên Xô đã chuẩn bị như thế nào để phản ứng với cuộc tập trận.
Trung tướng Không quân Leonard H. Perroots, lúc đó là trợ lý Tham mưu trưởng phụ trách Tình báo của Lực lượng Không quân Mỹ ở châu Âu (USAFE) tường trình lại rằng, khi ông liên lạc với sếp của mình là tướng Billy Minter - Tư lệnh USAFE, để xin ý kiến đánh giá về những gì đang diễn ra ở Đông Đức thì được trả lời rằng “chưa đủ bằng chứng để chúng ta phải tăng cường báo động thực sự”.
Tuy nhiên, Perroots sau đó thừa nhận khi biết được thêm thông tin chi tiết về tình trạng báo động của các lực lượng Liên Xô bên kia biên giới, ông đã vô cùng lo ngại.
“Nếu khi đó tôi biết rõ những gì như đã hiểu được sau này thì tôi không chắc mình sẽ đưa ra ý kiến tham mưu như thế nào”.
Perroots khẳng định rằng ông đã quyết định đúng đắn khi không khuyến nghị NATO leo thang. Mặc dù vậy, tướng Perroots cũng nhận thức được rằng ông thiếu một bức tranh toàn cảnh về các công việc chuẩn bị mà Liên Xô đang thực hiện.
Chỉ sau cuộc tập trận, Perroots mới bắt đầu nhận ra tình hình nghiêm trọng đến mức nào, gồm cả những gì đang diễn ra trên khắp các căn cứ không quân của Liên Xô ở Đông Đức.
Theo Soha
In bài viết