Tổng thống Donald Trump trước nguy cơ bị luận tội và phế truất
Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi thuộc đảng Dân chủ cho biết đã chỉ thị Ủy ban luật pháp của Hạ viện chuẩn bị mọi công việc để khởi động một phiên luận tội Tổng thống D. Trump tại Quốc hội trừ khi ông từ chức "ngay lập tức". Bà nói thêm, khối Dân chủ tại Hạ viện bảo lưu tất cả các phương án, kể cả việc áp dụng tu chính án thứ 25 và luận tội Tổng thống tại Quốc hội.
Các nhà lập pháp Dân chủ tại Quốc hội đã hoàn thành và công bố bản dự thảo cáo trạng chống lại D. Trump. Bản dự thảo cáo trạng mang tên "Kích động bạo loạn" ghi rõ Tổng thống Trump đã phạm các tội lớn. Bằng cách liên tục tuyên bố chiến thắng trong bầu cử và kêu gọi những người ủng hộ tấn công nhà Quốc hội Capitol, ông D. Trump đã phạm các tội kích động bạo lực, gây bạo loạn. Bản cáo trạng cũng cấm ông giữ bất kỳ chức vụ nào trong chính phủ tương lai. Dự thảo cáo trạng cho rằng, ông D. Trump là mối đe dọa đối với an ninh quốc gia, nền dân chủ và Hiến pháp của nước Mỹ. Hạ viện sẽ bỏ phiếu về luận tội Trump vào giữa tuần này.
Mặt khác, bà N. Pelosi và Lãnh đạo phe Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer đã kêu gọi Phó Tổng thống Mike Pence áp dụng tu chính án thứ 25 nhằm phế truất Tổng thống D. Trump mặc dù chỉ còn vài ngày nữa là nhiệm kỳ của ông sẽ kết thúc và phải chuyển giao chính quyền vào ngày 20/1 tới đây.
Nghị sĩ đảng Cộng hòa Adam Kinzinger của bang Illinois cũng nói "đã đến lúc phải kích hoạt tu chính án thứ 25 và chấm dứt cơn ác mộng xảy ra tại tòa nhà Quốc hội Capitol hôm 6/1/2021."
Người biểu tình vượt qua hàng rào cảnh sát Điện Capitol hôm 6/1. Ảnh: AP
Tu chính án 25 quy định các thủ tục cách chức Tổng thống Mỹ như thế nào?
Tổng thống sắp mãn nhiệm D. Trump đang phải đối mặt với những đòi hỏi bị cách chức theo tu chính án thứ 25 của Hiến pháp Mỹ với tội danh kích động bạo lực sau khi những người ủng hộ ông xông vào tòa nhà Quốc hội hôm 6/1/2021 trong phiên họp để phê chuẩn kết quả bầu cử xác định chiến thắng của ông Joe Biden.
Tu chính án số 25 được đề cập đến năm 1963 khi Tổng thống John F. Kennedy bị ám sát. Đây là cơ chế mang tính chất pháp lý quy định việc chuyển giao và tiếp nhận chính quyền trong trường hợp Tổng thống bị chết hoặc không đủ năng lực thực hiện nhiệm vụ lãnh đạo đất nước.
Tổng thống Mỹ John F. Kennedy ngay trước thời điểm bị ám sát.
Việc áp dụng tu chính án này thuộc thẩm quyền của bộ máy hành pháp, phải được Phó Tổng thống đề nghị và 2/3 thành viên chính phủ ủng hộ. Phó Tổng thống và những người ủng hộ ông phải đệ trình một đề nghị lên Chủ tịch Hạ viện và Thượng viện của Quốc hội xác nhận Tổng thống không đủ năng lực để thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn hiến định của mình.
Tổng thống có quyền phản đối nội dung đề nghị trên và nếu Phó Tổng thống quyết giữ quan điểm của mình trong thời gian 4 ngày thì vấn đề sẽ được chuyển lên Quốc hội.
Việc phế truất Tổng thống đòi hỏi phải có sự ủng hộ của đa số phiếu 2/3 ở cả hai viện của Quốc hội trong hai phiên họp được tổ chức không muộn hơn 21 ngày kể từ ngày Phó tổng thống gửi đề nghị.
Tu chính án thứ 25 về cơ bản khác với các thủ tục luận tội tại Quốc hội nhằm bãi nhiệm Tổng thống theo điều 2 của Hiến pháp quy định. Việc khởi động các thủ tục luận tội thuộc thẩm quyền của Hạ viện dựa trên kết quả điều tra của một ủy ban Quốc hội.
Phiên luận tội được đề nghị tổ chức khi Tổng thống hoặc bất kỳ quan chức cấp cao nào bị cáo buộc phản quốc, hối lộ hoặc phạm các tội lớn. Không có thời hạn hiến định cho các thủ tục tố cáo, nó có thể kéo dài vài ngày hoặc hàng tháng và nó được thông qua tại Hạ viện với đa số tuyệt đối, sau đó được chuyển đến Thượng viện, tại đó Tổng thống phải có mặt.
Khó có khả năng phế truất hoặc luận tội Tổng thống D. Trump trước 20/1/2021
Việc phế truất hoặc luận tội Tổng thống D. Trump không đơn giản.
Thứ nhất,việc phế truất Trump trước thời hạn phải được Phó tổng thống M. Pence đề nghị. Đến nay ông M. Pence không muốn áp dụng tu chính án thứ 25 của Hiến pháp Mỹ, theo đó cho phép phế truất Tổng thống D. Trump. Đây mới là đề nghị của đảng Dân chủ, cụ thể là Chủ tịch Hạ viện N. Pelosi và lãnh đạo nhóm Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer, được một số nghị sỹ thuộc đảng Cộng hòa ủng hộ.
Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence
Thứ hai,từ nay đến 20/1, chỉ còn hơn một tuần ông Trump sẽ kết thúc nhiệm kỳ và J. Biden sẽ trở thành Tổng thống. Lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện Mitch McConnell, đã phân phát cho các thành viên của Đảng Cộng hòa tại Hạ viện một bản ghi nhớ nói rõ rằng, việc xét xử Trump chỉ có thể sẽ diễn ra sau ngày 19/1 vì Thượng viện đang trong kỳ nghỉ đông.
Điều này có nghĩa là phiên luận tội được tổ chức tại Thượng viện không thể bắt đầu trước khi nhiệm kỳ của Trump kết thúc vào ngày 20/1, vì Hạ viện cần ít nhất một ngày để khởi động quy trình luận tội sau khi nhận được cáo trạng từ Hạ viện.
Quyết định của Phó Tổng thống M. Pence không áp dụng tu chính án thứ 25 được một số quan chức trong nội các Trump ủng hộ. Họ cho rằng, một việc làm như vậy chỉ làm trầm trọng thêm tình hình hỗn loạn ở Washington và chia rẽ nội bộ nước Mỹ.
Bất chấp những thủ tục hết sức phức tạp, đòi hỏi sự đồng thuận của cả hai viện của Quốc hội và phải có đầy đủ chứng cứ rõ ràng để bắt đầu quá trình này và chỉ còn hơn một tuần nữa là Tổng thống D. Trump kết thúc nhiệm kỳ, các thành viên đảng Dân chủ tại Quốc hội và Chủ tịch Hạ viện N. Pelosi vẫn nhất mực yêu cầu luận tội và phế truất ông. Bà N. Pelosi nói, Hạ viện sẽ sớm bỏ phiếu vào đầu tuần này về dự thảo nghị quyết thúc giục Phó Tổng thống M. Pence tiếp quản quyền lực từ Tổng thống Donald Trump.
Tại sao đảng Dân chủ quyết luận tội và phế truất Tổng thống D. Trump trước thời hạn?
Bất chấp những thủ tục hết sức phức tạp, đòi hỏi sự đồng thuận của cả hai viện của Quốc hội và phải có đầy đủ chứng cứ rõ ràng để bắt đầu quá trình này và chỉ còn hơn một tuần nữa là Tổng thống D. Trump kết thúc nhiệm kỳ, các thành viên đảng Dân chủ tại Quốc hội và Chủ tịch Hạ viện N. Pelosi vẫn nhất mực yêu cầu luận tội và phế truất ông. Bà N. Pelosi nói, Hạ viện sẽ sớm bỏ phiếu vào đầu tuần này về dự thảo nghị quyết thúc giục Phó Tổng thống M. Pence tiếp quản quyền lực từ Tổng thống Donald Trump.
Bà giải thích nghị quyết này kêu gọi ông Pence sớm tổ chức một cuộc họp nội các và tiến hành thực hiện tu chính thứ 25. Nếu nghị quyết không được nhất trí thông qua, một bộ luật sẽ được đưa ra biểu quyết vào ngày hôm sau, yêu cầu M. Pence phải hồi đáo lời kêu gọi này trong vòng 24 giờ và sau khi thời hạn này kết thúc, các biện pháp phế truất Trump sẽ được đưa ra tại Hạ viện.
Các nhà phân tích chính trị cho rằng, đây chẳng qua là một hành động chủ yếu mang màu sắc chính trị, một nỗ lực nhằm đẩy Trump vào chân tường để ông ta không thể ngăn cản và gây khó khăn cho việc chuyển giao chính quyền cho Tổng thống được bầu J. Biden vào ngày 20/1 tới. Đổng thời, một phiên luận tội như vậy thành công có thể ngăn Trump nắm giữ bất kỳ chức vụ chính thức nào và chặn đường ông ra tranh cử Tổng thống năm 2024.
Mặt khác, lý do khiến Quốc hội nỗ lực luận tội Tổng thống D. Trump còn nhằm ngăn chặn ông phát động bất kỳ một cuộc phiêu lưu quân sự nào chống Iran, đồng thời thiết lập một khuôn mẫu hành vi để các Tổng thống của nước Mỹ trong tương lai không thể kích động bạo lực hoặc vi phạm pháp luật.
Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi
Tương lai nào cho Tổng thống D. Trump?
Sau cuộc nổi loạn ở tòa nhà Quốc hội Capitol, D. Trump đang mất dần sự ủng hộ từ chính các thành viên của đảng Cộng hòa và nội các của ông. Những người từng ủng hộ ông đang quay lưng lại với ông. Bộ trưởng Giao thông Elaine Chao, Bộ trưởng Giáo dục Betsy DeVos, Thư ký báo chí Nhà Trắng Kayleigh McEnany và Chánh văn phòng Đệ nhất Phu nhân Melania Trump Stephanie Grisham đã đệ đơn từ chức lên Tổng thống D. Trump. Họ cáo buộc Tổng thống đã khuấy động tình trạng bất ổn.
Tờ báo The Wall Street Journal trung thành với đảng Cộng hòa đã đăng một bài xã luận trên trang nhất kêu gọi Trump từ chức sớm. Quyền Trưởng công tố Washington D.C, Michael Sherwin cho biết đang mở cuộc điều tra vai trò của Tổng thống D. Trump trong việc kích động những người ủng hộ ông xông vào bên trong trụ sở Quốc hội Mỹ hôm 6/1 vừa qua.
Theo báo The New York Times, Tổng thống D. Trump dự đoán trước được khả năng này, nên đã thảo luận với các phụ tá về quyết định tự ân xá cho mình và cho cả vợ, các con và luật sư riêng của mình. Các nhà luật pháp cho rằng không thể ban hành lệnh ân xá như vậy, bởi vì theo luật lệnh ân xá chỉ có thể được đưa ra sau khi một người đã bị kết án. Đến nay, chưa có tòa án nào xét xử Trump và những người trong gia đình ông.
Đây sẽ là lần thứ hai Tổng thống D. Trump bị luận tội. Tháng 12/2019, ông đã bị luận tội về những cáo buộc lạm dụng quyền lực trong việc gây sức ép với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky để mở lại cuộc điều tra về các tố cáo liên quan đến hối lộ chống lại con trai của Joe Biden, người làm việc cho một công ty khí đốt ở Ukraine. Kết quả là Trump được trắng án. Lần này dù có bị luận tội và phế truất hay không, sau vụ bạo loạn tại Quốc hội ngày 6/1 vừa qua, tương lai chính trị của Tổng thống D. Trump được nhiều nhà quan sát coi như đã kết thúc.
Tác giả: Đại sứ Nguyễn Quang Khai, Ủy viên Ban Thường vụ Quỹ Hòa bình và Phát triển Việt Nam
Nguồn: Soha
In bài viết