Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump nhiều lần khẳng định có thể chấm dứt chiến tranh Nga–Ukraine chỉ trong 24 giờ nếu tái đắc cử. Trong suốt chiến dịch tranh cử và các phát ngôn gần đây, ông nhấn mạnh khả năng đàm phán của mình và tuyên bố sẽ gây sức ép để buộc các bên ngồi vào bàn đàm phán.
Tuy nhiên, những phát biểu và hành động thực tế của ông lại cho thấy một lập trường thiếu nhất quán và đôi khi gây tranh cãi.
Từ hòa giải đến công kích
Trong hơn ba tháng qua, lập trường của Tổng thống Mỹ Donald Trump về cuộc chiến tại Ukraine đã chứng kiến những thay đổi chóng mặt, từ những tuyên bố hòa giải và hoài nghi hỗ trợ Kiev, đến những chỉ trích gay gắt nhắm vào cả Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.
Thời điểm đầu năm 2025, ông chủ Nhà Trắng liên tục phát tín hiệu muốn giảm hỗ trợ quân sự cho Ukraine và đàm phán nhanh với Nga, nhấn mạnh ông có thể “kết thúc chiến tranh trong 24 giờ”. Tuy nhiên, loạt diễn biến gần đây, đặc biệt là sau các đợt không kích lớn của Nga vào Kiev, Odessa và các thành phố lớn, đã buộc ông Trump phải thể hiện lập trường mạnh mẽ hơn, ít nhất là về mặt lời nói.
Tổng thống Trump đang đưa ra những lập trường trái ngược đối với 2 người đồng cấp Ukraine và Nga. (Ảnh: Le Monde)
Ngày 25/5, ông Trump công khai chỉ trích hành động của ông Putin trước các phóng viên. “ Tôi biết ông ấy lâu rồi, tôi từng rất hợp với ông ấy, nhưng ông ấy đang phóng tên lửa vào các thành phố. Tôi hoàn toàn không thích điều đó” , ông Trump nói.
Cùng ngày, trên mạng xã hội Truth, ông viết: “Tổng thống Putin đã phát điên! Tôi luôn nói ông ấy muốn toàn bộ Ukraine, không chỉ một phần, và có lẽ điều đó đang được chứng minh là đúng.”
Mặc dù vậy, thái độ cứng rắn này chưa đi kèm hành động cụ thể. Các tuyên bố đe dọa trừng phạt Nga không được hiện thực hóa bằng chính sách. Thậm chí chỉ vài ngày trước, sau cuộc điện đàm dài với Tổng thống Putin - người tiếp tục bác bỏ các điều kiện ngừng bắn từ Mỹ, ông Trump vẫn ca ngợi việc duy trì đàm phán trực tiếp Nga - Ukraine.
Cùng lúc, ông cũng lên án gay gắt Tổng thống Zelensky vì “cách nói gây rắc rối”, cho rằng Tổng thống Ukraine cần kiềm chế phát ngôn.
Các nhà quan sát quốc tế đang đặt câu hỏi liệu đây có phải là bước ngoặt trong chính sách của Tổng thống Trump, hay chỉ là một trong chuỗi phát biểu nhất thời.
Thượng nghị sĩ Lindsey Graham và Richard Blumenthal hiện đang thúc đẩy Đạo luật Trừng phạt Nga 2025 với hơn 80 thượng nghị sĩ đồng bảo trợ, khiến Nhà Trắng không thể tiếp tục giữ im lặng.
Phó Tổng thống JD Vance cũng thừa nhận Nga đang “đòi hỏi quá mức”. Những chỉ trích ngày càng tăng từ chính các đồng minh ông chủ Nhà Trắng, bao gồm Hạ nghị sĩ Don Bacon và Thượng nghị sĩ Chuck Grassley, cho thấy áp lực buộc ông phải có phản ứng rõ ràng hơn.
Chiến thuật cá nhân của ông Trump
Những phát biểu công kích ông Putin trong thời gian gần đây có thể xuất phát từ nhiều động cơ đan xen.
Theo PBS, một mặt, ông Trump đang đối mặt với sức ép lớn từ Quốc hội, đặc biệt là khi các nhà lập pháp Cộng hòa và Dân chủ bắt đầu liên kết thúc đẩy biện pháp cứng rắn hơn với Nga. Việc dự luật trừng phạt Nga 2025 được giới thiệu và nhận được sự ủng hộ lưỡng đảng là một đòn chính trị đáng kể mà Trump không thể phớt lờ.
Mặt khác, lập trường dao động có thể là một phần chiến thuật quen thuộc của ông như thời còn đang tranh cử tổng thống: Vừa duy trì hình ảnh nhà lãnh đạo cứng rắn, vừa giữ kênh liên lạc mở với cả ông Putin và ông Zelensky để “đàm phán trên thế mạnh”.
Nhiều người cho rằng sự thay đổi lập trường của ông Trump có thể là "chiêu trò". (Ảnh: Financial Times)
Trong khi chỉ trích Tổng thống Putin trên Truth Social, Tổng thống Trump vẫn dành lời cảm ơn mơ hồ về “nỗ lực hòa bình” và tiếp tục công kích người đồng cấp Ukraine Zelensky. Hành vi này không mới – tương tự cách các lãnh đạo phương Tây từng do dự trước sự hung hăng của Nga kể từ cuộc chiến Gruzia năm 2008.
Tuy nhiên, sự do dự này có thể khiến ông chủ điện Kremlin tiếp tục leo thang căng thẳng. Đêm 27/5, Nga lại tiến hành không kích dữ dội vào các thành phố Ukraine, khiến Trump phải viết thêm một bài trên Truth Social, cảnh báo người đồng cấp Nga“đang đùa với lửa”. Dù vậy, chưa có dấu hiệu cụ thể cho thấy Nhà Trắng sẽ chuyển từ lời nói sang hành động.
Trong bối cảnh này, một số chuyên gia cho rằng ông Zelensky nên “học” nhà lãnh đạo Nga trong việc kiềm chế công khai chỉ trích chính sách Mỹ. Tổng thống Ukraine dù có lý khi tỏ ra thất vọng, nhưng những phát ngôn công khai chống lại Trump có thể phản tác dụng, nhất là khi nhà lãnh đạo Mỹ vẫn đang tìm kiếm một lối thoát chính trị cho chính mình hơn là cho Ukraine.
Dù vậy, một câu hỏi lớn đang được cộng đồng quốc tế đặt ra hiện nay: Liệu sự chỉ trích ngày càng gay gắt từ ông Trump sẽ là bước ngoặt trong chính sách, hay chỉ là một chiêu trò khác để xây dựng hình ảnh? Giới quan sát hiện đang dõi theo từng phát biểu và hành động kế tiếp của ông Trump để đánh giá mức độ thực chất trong cam kết của ông với Ukraine – và với trật tự quốc tế.
In bài viết