Trong chuyến thăm Lực lượng Cảnh sát biển Philippines hôm 12/6, Tổng thống Rodrigo Duterte đề cập xung đột Nga - Ukraine, nói rằng tình hình như vậy là lý do các cuộc đàm phán với Trung Quốc vẫn tiếp tục.

"Tôi thực sự không thể tìm ra lý do chính đáng để chiến tranh nổ ra. Chúng ta và Trung Quốc sẽ tiếp tục đối thoại", Tổng thống Duterte nói.

Ông nhấn mạnh rằng người dân Philippines sẽ chịu thiệt hại nếu chiến tranh xảy ra giữa Philippines và Trung Quốc về tranh chấp ở Biển Đông.

"Chúng ta không thể đấu với Trung Quốc. Chúng ta không thể giành chiến thắng. Chúng ta sẽ thua cuộc và người dân sẽ chịu tổn hại. Đất nước Philippines sẽ rơi vào tình thế ngặt nghèo. Tôi đang cầu nguyện rằng vấn đề này sẽ được giải quyết bằng đàm phán. Không cần thiết phải tốn sinh mạng", ông cho hay.

Ông Duterte nói thêm rằng ông hy vọng Lực lượng Cảnh sát biển sẽ để ông tới khu vực phía đông của Biển Đông mà Philippines coi là vùng đặc quyền kinh tế của mình để khẳng định chủ quyền đối với vùng biển này.

Trung Quốc và Philippines tuyên bố chủ quyền chồng lấn với bãi cạn Scarborough, đảo san hô vòng gồm nhiều đá ngầm và đá nổi trên Biển Đông, cách đảo chính Luzon của Philippines khoảng 230 km và cách bờ biển đông nam Trung Quốc khoảng 1.000 km. Cho đến năm 2012, Philippines là bên kiểm soát thực thể này.

Đến giữa tháng 6/2012, quan chức Mỹ đóng vai trò trung gian đã giúp xây dựng một thỏa thuận mà theo đó hai bên sẽ cùng rút khỏi khu vực tranh chấp. Philippines rút tàu khỏi bãi cạn Scarborough với lý do tránh bão vào ngày 15/6/2012, chấm dứt 10 tuần đối đầu, nhưng Trung Quốc không tuân thủ hạn chót mà thỏa thuận đề ra, vẫn duy trì các tàu hải giám tại khu vực.

Mỹ không có hành động thực tế để buộc Trung Quốc tuân thủ thỏa thuận, trong khi tàu Philippines không thể quay lại bãi cạn Scarborough do bị Trung Quốc lấn át về số lượng. Đây được coi là một sai lầm lớn của Philippines, khiến họ đánh mất bãi cạn Scarborough vào tay Trung Quốc.

Bắc Kinh được cho là nhiều lần tìm cách cải tạo, bồi đắp bãi cạn Scarborough kể từ khi kiểm soát thực thể này. Tuy nhiên, cả Mỹ và Philippines đều đưa ra những phản ứng quyết liệt và thông điệp răn đe mạnh mẽ, khiến Trung Quốc chưa thể thực hiện được ý đồ.

Năm 2016, tòa án quốc tế bác bỏ yêu sách chủ quyền rộng lớn của Trung Quốc ở Biển Đông, tuyến hàng hải với giá trị lưu thông thương mại khoảng 3.000 tỷ USD mỗi năm. Tổng thống Duterte bỏ qua phán quyết của tòa, theo đuổi quan hệ hợp tác với Trung Quốc để đổi lấy các cam kết cho vay, viện trợ và đầu tư hàng tỷ USD, nhưng phần lớn trong số đó vẫn chưa thành hiện thực.

Bộ Ngoại giao Philippines tháng trước cho biết đã triệu quan chức tại đại sứ quán Trung Quốc ở Manila để phản đối hành vi quấy rối tàu RV Legend đang "thực hiện một nghiên cứu khoa học hàng hải" trên Biển Đông. Tổ chức Sáng kiến Minh bạch Hàng hải châu Á (AMTI) cho biết tàu RV Legend bị tàu hải cảnh Trung Quốc bám đuôi ở cự ly gần tại khu vực phía tây bắc đảo Luzon.