Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Nga đã tấn công tên lửa và máy bay không người lái vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine đúng dịp Giáng sinh. Các cuộc tấn công đã khiến một người thiệt mạng ở khu vực Dnipropetrovsk miền trung Ukraine, và làm sáu người bị thương ở Kharkiv, miền đông bắc. Quân đội Nga nhắm vào cơ sở hạ tầng quan trọng, khiến hàng trăm nghìn người bị mất hệ thống sưởi ấm trong điều kiện nhiệt độ đóng băng. Bộ trưởng năng lượng Ukraine nói cuộc tấn công được tiến hành trên diện rộng, trong khi tổng thống Volodymyr Zelensky gọi đây là hành động “phi nhân tính.”
Một chiếc máy bay của Azerbaijan Airlines đã rơi gần thị trấn Aktau ở nam Kazakhstan, làm 39 trong số 67 người trên máy bay thiệt mạng. Những người sống sót, bao gồm hai trẻ em, đang được điều trị tại bệnh viện. Chiếc máy bay này bay từ Baku đến Grozny ở Chechnya và đã cố gắng hạ cánh khẩn cấp sau khi va chạm với chim. Tổng thống Azerbaijan, Ilham Aliyev, đã cắt ngắn chuyến thăm Nga sau sự việc.
Israel và Hamas đổ lỗi cho nhau vì không đạt được thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza. Hamas cáo buộc Israel đặt ra các điều kiện mới cho việc rút quân, còn thủ tướng Israel, Binyamin Netanyahu, cho rằng nhóm chiến binh này đang “nói dối” và thoái lui khỏi các cam kết. Hôm thứ Ba các nhà đàm phán Israel đã về nước sau các cuộc đàm phán tại Qatar để tham khảo ý kiến.
Năm hiệp hội thương mại đại diện cho các ngân hàng Mỹ đã kiện Cục Dự trữ Liên bang (Fed) vì cho rằng khung kiểm tra sức ép của ngân hàng trung ương là quá “không rõ ràng.” Các ngân hàng từ lâu đã phàn nàn về các bài kiểm tra này, vốn nhằm đảm bảo họ có đủ vốn để chịu đựng một cuộc khủng hoảng tài chính nghiêm trọng. Hôm thứ Hai, Fed cho biết họ sẽ bắt đầu tham vấn công khai về các cách làm cho bài kiểm tra được minh bạch hơn.
Cơ quan giám sát cạnh tranh của Đài Loan đã cấm Uber Eats mua lại Foodpanda, một doanh nghiệp giao đồ ăn trực tuyến khác. Ủy ban Thương mại Công bằng cho biết việc sáp nhập này, vốn sẽ mang lại cho Uber thị phần hơn 90% tại Đài Loan, sẽ “loại bỏ… áp lực cạnh tranh.” Delivery Hero, một công ty Đức sở hữu Foodpanda, cho biết Uber có thể từ bỏ thương vụ 950 triệu USD này hoặc kháng cáo quyết định của uỷ ban.
Giáo hoàng Francis đã khai mạc năm thánh của giáo hội Công giáo La Mã bằng cách mở “cánh cửa thánh” tại nhà thờ Thánh Peter ở Vatican. Cứ mỗi một phần tư thế kỷ, nhà thời lại khai mạc năm thánh để mang lại cho các tín đồ Công giáo cơ hội làm mới đức tin và nhận được “ân xá toàn bộ” — hoàn toàn xóa tội lỗi — thông qua ăn năn và hành hương.
Desi Bouterse, cựu tổng thống bị truy nã của Suriname, đã qua đời hôm thứ Ba, hưởng thọ 79 tuổi, chính phủ thông báo vào thứ Tư. Ông Bouterse dẫn đầu một cuộc đảo chính hồi năm 1980 và từng là tổng thống được bầu từ năm 2010 đến năm 2020. Ông trốn chạy chính quyền từ năm ngoái để tránh bản án 20 năm tù vì tội giết 15 nhà hoạt động chính trị vào năm 1982. Ông tiếp tục ảnh hưởng đến chính trị Suriname thông qua đảng của mình.
Con số trong ngày: 50%, là tỷ lệ ước tính sinh viên tốt nghiệp Harvard năm 2024 làm việc trong các ngành tài chính, tư vấn, hoặc công nghệ.
TIÊU ĐIỂM
Một năm đầy ấn tượng của kinh tế Mỹ
Hồi đầu năm 2024 lạm phát cao đã buộc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) phải tăng lãi suất lên 5,5% — mức cao nhất trong hơn hai mươi năm. Nhiều người dự Mỹ sẽ rơi vào suy thoái. Nhưng thay vào đó kinh tế Mỹ lại bùng nổ. Trong quý ba, GDP đã tăng 2,8% so với cùng kỳ năm ngoái — cao hơn một điểm phần trăm so với dự báo hồi tháng 7. Tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ chỉ khoảng 4%, thấp hơn mức trung bình của 30 năm qua, trong khi lạm phát cũng trên đà giảm. Sản lượng bình quân đầu người ở Mỹ cao hơn 40% so với Tây Âu và Canada, và cao hơn 60% so với Nhật Bản.
Mỹ có những lợi thế thiên phú, bao gồm một thị trường nội địa rộng lớn và tài nguyên thiên nhiên dồi dào. Chính sách tốt cũng giúp thúc đẩy nền kinh tế. Quy định nhẹ nhàng và thuế doanh nghiệp thấp đã tạo điều kiện cho khu vực tư nhân phát triển năng động. Tổng thống đắc cử Donald Trump muốn giảm thuế và nới lỏng quy định hơn nữa. Song ông cũng muốn trục xuất người nhập cư và tăng thuế nhập khẩu, điều có thể làm tăng lạm phát và kìm hãm tăng trưởng.
Kinh tế Trung Quốc tiếp tục chững lại
Chủ tịch Tập Cận Bình có tham vọng to lớn cho Trung Quốc. Ông muốn đất nước đi đầu trong ngành công nghệ, củng cố các mối quan hệ thương mại trên toàn thế giới, và chuyển đổi sức mạnh kinh tế thành sức mạnh địa chính trị. Nhưng năm nay kinh tế Trung Quốc lại suy yếu. Niềm tin tiêu dùng, vốn đi xuống trong đại dịch, vẫn chưa phục hồi. Vì cơn suy thoái bất động sản, khoảng 20-30 triệu hộ gia đình đã trả tiền mua căn hộ nhưng chưa bao giờ thấy chúng được xây dựng. Sự gia tăng của chủ nghĩa độc tài cũng khiến đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) suy giảm. Chỉ trong cuộc khủng hoảng tài chính năm 2007-09, FDI vào Trung Quốc mới giảm mạnh như năm nay.
Các lãnh đạo Trung Quốc hứa sẽ đưa đất nước thoát khỏi trì trệ, nhưng các hành động tài khoá của họ vẫn chưa tương xứng với lời hứa. Hồi tháng 11, họ đã công bố kế hoạch tái cấp vốn nợ cho chính quyền địa phương, nhưng chỉ giảm chi phí vay được chưa đầy 0,1% GDP trong 5 năm tới. Với việc Donald Trump chuẩn bị phát động chiến tranh thương mại, tình hình có thể trở nên tồi tệ hơn cho nền kinh tế đang yếu kém của Trung Quốc.
Chứng khoán Mỹ thăng hoa
Tại thời điểm đầu năm 2024 giới đầu tư vừa trải qua vài năm đầy biến động. Chứng khoán Mỹ tăng và giảm khi lạm phát leo thang, lãi suất cao, và lo ngại về tăng trưởng suy yếu. Nhưng năm nay mọi thứ đã thay đổi. Chỉ số S&P 500 đã tăng hơn 25% kể từ tháng 1, được thúc đẩy bởi kỳ vọng rằng trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ mang lại lợi nhuận hấp dẫn. Cổ phiếu của “bảy siêu công ty” đã tăng cao hơn nữa, với Nvidia dẫn đầu.
Nhưng ngay cả một năm tốt đẹp cũng không thiếu những khoảnh khắc lo lắng. Giá cổ phiếu tăng nhiều hơn lợi nhuận, làm nhiều người lo ngại chứng khoán Mỹ đang bị định giá quá cao. Một số báo cáo lợi nhuận không đạt kỳ vọng đã gây ra một đợt giảm mạnh hồi mùa hè. Giá cổ phiếu đã hồi phục, nhưng cú sụt giảm nhỏ này là dấu hiệu cho thấy nhà đầu tư đang trở nên nhạy cảm hơn. Thị trường chứng khoán tăng vọt sau chiến thắng của Donald Trump. Song các chính sách kinh tế của ông, từ thuế quan đến cắt giảm thuế, đều có thể gây rắc rối. Thị trường đứng trước một năm đầy biến động.
2024: năm của vàng
Không chỉ thị trường chứng khoán Mỹ tăng vọt trong năm nay. Các nhà đầu tư đã đổ xô vào vàng, đưa giá vàng đạt kỷ lục hơn 2.700 USD/ounce vào tháng 10. Cơn sốt khiến cho thậm chí các nhà bán lẻ từ Costco ở Mỹ cho đến CU ở Hàn Quốc cũng bắt đầu bán kim loại quý này. Các ngân hàng trung ương lớn ở Trung Quốc, Ấn Độ, và các nơi khác đã tăng mua vàng, đẩy giá vàng tăng hơn 20%.
Nhiều nhà đầu tư coi thường vàng, vì nó không mang lại cổ tức hay lợi tức. Những người đam mê vàng thường đưa ra dự đoán viển vông về sự sụp đổ tài chính để biện minh cho khoản đầu tư của mình. Nhưng suy thoái kinh tế của Trung Quốc đã khiến những người giàu có ở nước này tìm đến các tài sản khác ngoài bất động sản. Và cuộc chiến ở Ukraine, vốn khiến phương Tây đóng băng dự trữ ngoại tệ của Nga, đã thúc đẩy các ngân hàng trung ương đa dạng hóa tài sản. Không như các tài sản được định giá bằng USD, kim loại quý luôn tìm được người mua ở những khu vực trung lập về chính trị như vùng Vịnh. Trong một thế giới đầy rẫy nguy hiểm và chia rẽ, vàng sẽ tiếp tục tỏa sáng.
Theo Nghiên cứu Quốc tế
In bài viết