Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Một tòa án Mỹ đã chặn các mức thuế quan của Donald Trump, cho rằng tổng thống không có quyền quyết định chính sách thuế. Phán quyết này có thể là đòn giáng mạnh vào một trong những chính sách trọng tâm của Nhà Trắng. Thông thường, Quốc hội chứ không phải tổng thống mới có quyền áp thuế. Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ cho rằng việc ông Trump viện dẫn tình trạng khẩn cấp quốc gia để áp thuế là không hợp lệ theo luật liên bang. Chính quyền ngay lập tức tuyên bố sẽ kháng cáo. “Các thẩm phán không qua bầu cử không có quyền giải quyết một tình trạng khẩn cấp quốc gia,” phát ngôn viên của Nhà Trắng nói.
Elon Musk cho biết ông sẽ rời khỏi vai trò “nhân viên chính phủ đặc biệt” trong chính quyền Trump. Tỷ phú này đã dẫn đầu một nỗ lực cải tổ mạnh mẽ bộ máy nhà nước Mỹ thông qua Cơ quan Hiệu suất Chính phủ (DOGE). Ông từng chỉ trích dự luật ngân sách của ông Trump, cho rằng nó sẽ làm tăng hàng nghìn tỷ đô la nợ công. Gần đây, ông cho biết muốn dành nhiều thời gian hơn cho các doanh nghiệp của mình — vốn đang bị phản đối dữ dội.
Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết nước này sẽ “thu hồi thị thực một cách quyết liệt đối với sinh viên Trung Quốc,” những người mà chính quyền cáo buộc là gián điệp. Ông cũng cho biết Mỹ sẽ “tăng cường kiểm tra” các đơn xin thị thực trong tương lai từ Trung Quốc. Thông báo được đưa ra một ngày sau đề xuất gây tranh cãi của ông về việc tạm dừng tiếp nhận đơn xin thị thực sinh viên.
Đảng cực hữu Chega đã giành vị trí thứ hai trong cuộc bầu cử nhanh ở Bồ Đào Nha, phá vỡ 50 năm thống trị của hai đảng truyền thống. Liên minh Dân chủ trung hữu đang cầm quyền giành được nhiều ghế nhất, nhưng một lần nữa không đạt được đa số. Đối thủ truyền thống của họ, Đảng Xã hội, bị Chega vượt mặt. Đảng Chega chỉ mới được thành lập sáu năm trước.
Thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu xác nhận lực lượng của ông đã tiêu diệt Mohammed Sinwar, thủ lĩnh Hamas ở Gaza. Ông này bị nhắm mục tiêu trong một cuộc không kích vào bệnh viện châu Âu ở thành phố Khan Younis, miền nam Gaza, ngày 13 tháng 5. Ông là em trai của Yahya Sinwar, thủ lĩnh tiền nhiệm, người đã bị Israel tiêu diệt vào tháng 10 năm ngoái. Hamas chưa xác nhận cũng như không bác bỏ thông tin Mohammed Sinwar đã chết.
Argentina đã huy động được 1 tỷ USD từ các nhà đầu tư nước ngoài thông qua trái phiếu bằng nội tệ, đánh dấu sự trở lại thị trường vốn toàn cầu của Buenos Aires sau bảy năm. Trái phiếu phát hành bằng peso có lãi suất 29,5% và là một phần trong chiến lược rộng lớn hơn nhằm tăng dự trữ ngoại tệ. Các nhà đầu tư vẫn giữ thái độ thận trọng nhưng lạc quan đối với cải cách kinh tế của tổng thống theo chủ nghĩa tự do Javier Milei.
Nội các Đức đã thông qua các đề xuất hạn chế nhập cư, cho thấy sự thay đổi chính sách dưới thời tân thủ tướng Friedrich Merz. Những người nhập cư không đủ điều kiện hưởng quy chế tị nạn đầy đủ sẽ không còn được phép bảo lãnh con cái và vợ/chồng đến Đức. Các biện pháp này vẫn cần được Bundestag (Quốc hội Đức) thông qua.
TIÊU ĐIỂM
Một giai đoạn kinh tế khó khăn ở Hàn Quốc
Chính trường Hàn Quốc rơi vào hỗn loạn kể từ khi cựu tổng thống Yoon Suk Yeol ban bố thiết quân luật hồi tháng 12. Ông đã bị luận tội và một cuộc bầu cử nhanh sẽ được tổ chức vào ngày 3 tháng 6. Trong khi đó, các mức thuế của Donald Trump tiếp tục đe doạ nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu của Hàn Quốc – với giá trị thương mại tương đương gần 90% GDP. Nền kinh tế đã giảm 0,2% trong quý đầu năm 2025 so với ba tháng trước đó. Đầu năm nay, Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc đã hạ dự báo tăng trưởng năm 2025 từ 1,9% xuống còn 1,5%. Hôm thứ Năm, ngân hàng này tiếp tục hạ lãi suất từ 2,75% xuống 2,5%, như dự đoán.
Một phần nguyên nhân là do lạm phát không còn gây hỗn loạn. Năm ngoái, ông Yoon từng trầm trồ trước mức giá “hợp lý” của hành lá tại một khu chợ được trợ giá, châm ngòi cho các cuộc biểu tình “hành lá” trên toàn quốc. Đến tháng 4 năm nay, chỉ số giá tiêu dùng chỉ tăng 2,1%, gần sát với mục tiêu 2% của ngân hàng trung ương. Điều này tạo ra dư địa để các nhà hoạch định chính sách hỗ trợ tăng trưởng.
Thành công AI của Dell là con dao hai lưỡi
Dell sẽ công bố báo cáo tài chính quý vào thứ Năm. Hãng đã hưởng lợi từ làn sóng bùng nổ trí tuệ nhân tạo. Máy chủ AI của Dell sử dụng chip do Nvidia sản xuất, giúp thúc đẩy doanh số. Ngân hàng Morgan Stanley ước tính Dell có thể đạt hơn 15 tỷ USD doanh thu từ máy chủ AI trong năm nay — tương đương khoảng 15% tổng doanh thu.
Song lợi nhuận biên từ những cỗ máy này lại thấp hơn so với các sản phẩm khác của Dell. Tình trạng thiếu hụt chip mới của Nvidia cũng đã tạo ra tồn đọng đơn hàng. Căng thẳng thương mại là một rủi ro khác: Dell phụ thuộc vào các nhà cung cấp nước ngoài để lắp ráp máy chủ, do đó thuế quan có thể gây khó cho họ. Trong khi ấy, nhu cầu cho mặt hàng truyền thống của Dell — máy tính cá nhân — vẫn yếu do người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu. Dù vậy Dell vẫn đặt cược lớn vào hạ tầng AI. Hãng vừa công bố thỏa thuận mới với Nvidia để xây dựng các “nhà máy AI”: trung tâm dữ liệu phục vụ huấn luyện và vận hành các mô hình AI tiên tiến nhất.
Cuộc đối đầu giữa Trump và Harvard thêm gay gắt
Cuộc xung đột gay gắt giữa Harvard, đại học lâu đời nhất nước Mỹ, và Donald Trump không hề có dấu hiệu hạ nhiệt. Ông Trump, người xem các đại học danh tiếng là cái nôi của chủ nghĩa tự do cấp tiến, đã thu hồi toàn bộ tài trợ nghiên cứu và hợp đồng liên bang dành cho trường này, tìm cách xóa bỏ quy chế miễn thuế, và cố gắng cấm Harvard tuyển sinh viên quốc tế. Đáp lại, Harvard đã kiện chính phủ và giành được một số phán quyết tạm thời có lợi. Vào thứ Năm, một tòa án sẽ quyết định liệu có tiếp tục hoãn lệnh cấm sinh viên quốc tế của chính quyền hay không.
Ngay cả khi không bị cấm, Harvard vẫn gặp nhiều khó khăn phía trước. Nếu không có hàng tỷ USD tài trợ liên bang, các nhà nghiên cứu hàng đầu thế giới của Harvard sẽ khó duy trì hoạt động phòng thí nghiệm như bình thường. Và kể cả khi tòa án trả lại các khoản tài trợ và hợp đồng hiện tại, họ rồi cũng sẽ phải tiếp tục xin tài trợ mới từ chính phủ. Harvard và những trường khác đang trong tình cảnh tương tự sẽ hy vọng ông Trump sớm chuyển mục tiêu tấn công sang nơi khác — dù hy vọng đó có thể là quá mong manh.
Theo Nghiên cứu Quốc tế
In bài viết