Trong bối cảnh xung đột kéo dài giữa Nga và Ukraine bước sang năm thứ tư, Ukraine mới đây đã triển khai một chiến dịch máy bay không người lái (drone) quy mô lớn nhằm vào nhiều căn cứ quân sự trọng yếu trên sâu trong lãnh thổ Nga. Động thái này được xem như một nỗ lực nhằm thay đổi thế trận trên mặt trận chiến sự vốn đang có phần bất lợi đối với Kiev.
Trong khi đó, một vòng đàm phán mới giữa Nga và Ukraine sẽ bắt đầu tại Istanbul. Cả hai bên dự kiến sẽ đưa ra các điều khoản ngừng bắn, mặc dù ít ai mong đợi bất ngờ. Tờ RT ngày 2/6 đưa ra bài viết bình luận, cho rằng để chiếm ưu thế trên bàn đàm phán, Ukraine phải có những chiến lược mang tính đòn bẩy, dù không thể thắng trên thực địa.
Ukraine không còn khả năng phản công quy mô lớn
Lực lượng vũ trang Ukraine đang phải chịu tổn thất nặng nề ở tiền tuyến và không còn khả năng thực hiện các cuộc phản công quy mô lớn, chuyên gia quân sự Vitaly Kiselev nhận định.
"Ngày nay, nguồn lực và lực lượng của đối phương chỉ đủ để kiềm chế chúng ta. Họ không có đủ sức mạnh để tiến hành phản công dọc theo toàn bộ tuyến liên lạc - ở các khu vực Donetsk, Zaporozhye, Kherson hoặc vùng Kursk" , ông phát biểu trên kênh truyền hình Soloviev Live TV.
Theo ông Vitaly Kiselev, Ukraine đã chịu tổn thất nặng nề ở khu vực Krasnoarmeysk và buộc phải rút một số đơn vị thuộc bốn lữ đoàn tại đây. Trong khi đó, các đơn vị Nga tiếp tục tiến về Vùng Dnepropetrovsk. Đồng thời, Ukraine đang tái triển khai lực lượng dự bị để giữ các tuyến còn lại trên mặt trận Nam Donetsk.
Máy bay không người lái và cuộc chiến giành đòn bẩy
Hãng tin RT phân tích, với vũ khí cạn kiệt, tinh thần suy sụp và không có lợi ích chiến lược, Ukraine đang chuyển sang tìm kiếm một giải pháp cuối cùng, cố gắng thiết lập lại cuộc chiến mà họ đã thua.
Quân nhân Nga thuộc nhóm lực lượng Tsentr (Trung tâm) chuẩn bị phóng máy bay không người lái trinh sát tấn công Molniya-2. (Ảnh: Sputnik)
Theo phân tích, Ukraine dường như đang cố gắng củng cố lập trường đàm phán của mình thông qua vũ lực. Ngày 1/6, chỉ một ngày trước các cuộc đàm phán, máy bay không người lái đã tấn công năm căn cứ không quân tầm xa của Nga trên khắp các khu vực Murmansk, Irkutsk, Ivanovo, Ryazan và Amur. Bộ Quốc phòng Nga cho biết ba cuộc tấn công đã bị đẩy lùi hoàn toàn, trong khi hai cuộc tấn công thành công một phần.
Các máy bay không người lái, được cho là được phóng từ xe tải chở hàng và được điều khiển từ xa qua mạng di động, gợi nhớ đến các hoạt động trước đó – như cuộc tấn công năm 2022 vào cầu Crimea.
Điều này có nghĩa là gì? Trong ba năm qua, Ukraine đã tiến hành một động thái táo bạo, rủi ro cao để phá vỡ thế bế tắc và buộc phải thay đổi chiến lược.
Năm 2022, đó là các cuộc tấn công Kharkov và Kherson - chiến dịch thành công duy nhất của họ cho đến nay - tiếp theo là việc Nga sáp nhập thêm bốn khu vực.
Năm 2023, đó là cuộc phản công bất thành, không giành được nhiều đất và đánh dấu bước ngoặt trong cuộc xung đột.
Năm 2024, Ukraine đã cố gắng thiết lập chỗ đứng ở khu vực Kursk của Nga, chỉ để bị đẩy lùi vào tỉnh Sumy của chính mình.
Liệu các cuộc tấn công vào căn cứ không quân hôm 1/6 có đánh dấu một bước ngoặt như vậy hay không vẫn còn phải chờ xem. Nhưng mô hình này rất quen thuộc: một động thái kịch tính nhằm sắp xếp lại bộ bài chiến lược ngày càng chống lại Ukraine.
Sự đối lập giữa truyền thông và thực địa
Trong bối cảnh cuộc xung đột Nga - Ukraine kéo dài hơn ba năm, một nghịch lý đang hiện rõ: trong khi truyền thông Ukraine và phương Tây tập trung rất nhiều vào các cuộc tấn công mang tính biểu tượng và các đòn đánh sâu vào lãnh thổ Nga, thì thực tế trên chiến trường lại cho thấy một bức tranh khác – với những bước tiến vững chắc của quân đội Nga.
Ukraine đang đặt cược vào việc sử dụng các cuộc tấn công mang tính biểu tượng - dù đôi khi chỉ là những cuộc tấn công hiếm hoi nhưng có ý nghĩa lớn về mặt chính trị và tâm lý. Mục tiêu là làm suy yếu tinh thần đối phương và tạo áp lực lên Moskva, buộc Nga phải phản ứng và có thể phải đánh cược bằng những hành động mạo hiểm, hoặc kéo Mỹ và các đồng minh phương Tây vào sâu hơn trong cuộc xung đột.
Tuy nhiên, bước tiến của Nga trên thực địa vẫn đang tiếp tục với tốc độ ngày càng nhanh. Theo dữ liệu của Lostarmour, quân đội Nga đã mở rộng vùng kiểm soát thêm gần 580 km² chỉ trong tháng 5/2025 - con số tăng trưởng diện tích lãnh thổ cao thứ hai kể từ khi chiến sự bắt đầu năm 2022. Điều này cho thấy chiến dịch quân sự của Nga dù không được báo chí chú ý nhiều, nhưng vẫn đạt được những kết quả đáng kể.
Trong khi đó, hệ thống phòng không của Ukraine đang đứng trước nguy cơ sụp đổ dần dần. Mặc dù các cuộc tấn công drone vào Moskva gây gián đoạn giao thông hàng không dân dụng và tạo tiếng vang lớn trên truyền thông, nhưng chúng không đủ mạnh để ngăn chặn các đợt tấn công thường xuyên của Nga.
Chỉ tính riêng trong tháng 10/2024, Nga đã phóng khoảng 2.000 máy bay không người lái loại “Geran” vào các mục tiêu Ukraine. Đến năm 2025, con số này tăng lên hàng trăm chiếc mỗi ngày, cho thấy khả năng tác chiến đường không của Nga đã được tăng cường đáng kể và đang tạo ra áp lực liên tục lên hệ thống phòng không của Ukraine.
Nhân sự và tinh thần quân đội suy yếu
Tình trạng nhân lực cũng là một điểm đau lớn đối với Ukraine. Quân đội nước này đang ngày càng suy yếu, với tình trạng rút lui chậm chạp và số lượng binh sĩ đào ngũ tăng vọt. Chỉ trong năm 2024, gần 90.000 vụ án liên quan đến đào ngũ hoặc nghỉ phép trái phép đã được mở. Trong ba tháng đầu năm 2025, con số này đã lên tới hơn 45.000 vụ – tương đương khoảng 15.000 vụ mỗi tháng.
Trưởng phòng SBU Vasyl Maliuk đang nghiên cứu hình ảnh chi tiết của máy bay ném bom Tu-95 và Tu-22M3 vào Nga ngày 1/6. (Ảnh: Defence-blog)
Ngoài ra, viện trợ vũ khí từ Mỹ đang giảm dần, trong khi châu Âu cũng không thể bù đắp kịp thời khoảng trống. Nhiều đơn vị Ukraine hiện chỉ hoạt động với 40–50% sức mạnh, thậm chí có những đơn vị còn yếu hơn rất nhiều.
Những vấn đề cơ bản về cấu trúc nhân lực và vật lực này mới là yếu tố quyết định thực sự cho các cuộc đàm phán hòa bình sắp tới tại Istanbul. Trong khi các pha hành động chiến thuật trên chiến trường thu hút sự chú ý của truyền thông, chúng không thể thay đổi xu hướng tổng thể.
Cuộc tấn công mới nhất – dù gây tiếng vang – có thể chỉ là một lần duy nhất vì Nga chắc chắn sẽ thắt chặt an ninh các căn cứ, tăng cường gây nhiễu tín hiệu và hạn chế hoạt động gián điệp cũng như mạng lưới tình báo Ukraine trên lãnh thổ của mình. Những chiến dịch kiểu này đòi hỏi nhiều năm chuẩn bị và một hệ thống tình báo sâu rộng – điều khó duy trì khi bị phát hiện.
Bài học lịch sử và câu chuyện của Nga - Ukraine
Gần cuối Thế chiến II, Đức quốc xã từng đặt hy vọng vào tên lửa V-2 – một loại vũ khí được phóng hàng trăm lần và không có khả năng phòng thủ nào có thể chống lại. Tuy nhiên, mặc dù mạnh mẽ và đáng sợ, V-2 lại không thể tạo ra sự thay đổi quyết định trên chiến trường và cuối cùng chỉ được xem là “vũ khí kỳ diệu” một cách mỉa mai.
Tương tự, những cuộc đột kích gần đây của Ukraine có thể được xem như một vở kịch quân sự được dàn dựng tinh vi để thu hút sự chú ý. Tuy nhiên, nếu nhìn sâu hơn, các cuộc tấn công này khó có thể thay đổi được quỹ đạo cuộc chiến hoặc ảnh hưởng sâu sắc đến bàn tay đàm phán của Kiev.
Mặc dù Ukraine tận dụng tốt các phương tiện truyền thông để tạo sức ép về mặt chính trị, nhưng những thách thức trên chiến trường – từ nhân lực đến trang thiết bị – vẫn đang làm suy yếu nghiêm trọng vị thế của họ. Điều này có thể ảnh hưởng lớn đến triển vọng hòa bình và cách thức các bên sẽ tiến hành đàm phán trong thời gian tới.
In bài viết