I. Một số diễn biến gần đây liên quan đến M.Gorbachev và B.Yeltsin
– Thành viên (Phó chủ nhiệm Ủy ban chính sách xã hội, quan hệ lao động và chất lượng cuộc sống công dân) Viện Xã hội LB Nga (Tổ chức đảm bảo sự phối hợp giữa công dân Nga, các tổ chức xã hội với các các cơ quan chính quyền nhà nước Liên Bang và các cơ quan tự quản địa phương nhằm bảo vệ các nhu cầu và lợi ích của công dân Nga, bảo vệ quyền công dân và tự do của công dân Nga) Georgi Fedotov vừa gửi kiến nghị đến Viện trưởng Viện công tố tối cao LB Nga Iuri Chaika yêu cầu kiểm tra nội dung các cuộc nói chuyện điện thoại giữa những nhân vật lãnh đạo Liên Xô cao cấp nhất với Tổng thống Mỹ và căn cứ vào các điều khoản trong Bộ luật hình sự Liên Bang Nga về tội “Phản bội tổ quốc” và “ Làm lộ bí mật quốc gia” để áp dụng các biện pháp cần thiết.
– Theo “Sự thật Komsomol” (KP) thì ngay sau khi ký Thỏa thuận Belovez (về thành lập SNG (Cộng đồng các quốc gia độc lập) ngày 8/12/1991, việc đầu tiên mà Boris Yeltsin làm là gọi điện cho Tổng thống Mỹ Bush và cuộc nói chuyện này kéo dài 28 phút.
Hai tuần sau đó, ngày 25/12, Tổng thống Liên Xô đầu tiên (và cũng là cuối cùng) Mikhail Gorbachev cũng đã gọi điện thoại cho Tổng thống Bush và cuộc nói chuyện này kéo dài 22 phút”.
“Sự thật Komsomol” đã cho đăng tải bản tốc ký ghi lại nội dung 2 cuộc nói chuyện này.
– Các bản tốc ký được lưu giữ tại Thư viện tổng thống Bang Texas và được bảo mật. Chỉ đến năm 2008, Tổng thống Bush con mới ra lệnh giải mật và bản copy điện tử các tài liệu này mới đây đã được chuyển cho Trung tâm Yeltsin mới được khai trương tại Ekacherinburg ngày 25/11/2015 (quê B. Yeltsin – trước là Sverdlovsk).
Để bạn đọc tham khảo, xin tạm dịch và giới thiệu lại bản tốc ký các cuộc nói chuyện của B.Yeltsin và M. Gorbachev với Tổng thống Mỹ G. Bush qua bản tiếng Nga do “Komsomlskaia Pravda” (Sự thật Komsomol) đăng tải, “Russkaia Planeta” (Hành tinh Nga) và một số báo khác cho đăng lại.
Do đây là cách hành văn nói nên sẽ có một số “trúc trắc” khi dịch, mong bạn đọc thông cảm.
II. Phần nội dung các buổi nói chuyện
1. Boris Yeltsin: “Tôi muốn đích thân báo để ngài biết”
Cuộc nói chuyện điện thoại với Tổng thống Cộng hòa Nga Yeltsin
Những người tham gia: George Bush, Tổng thống Mỹ, Boris Yeltsin, Tổng thống Cộng hòa Nga (nguyên văn tên gọi).
Ngày 8/12, 13.08 – 13.36, Phòng Bầu dục
Tổng thống Bush: Xin chào, Boris (gọi tên, cách xưng hô thân mật, không chính thức). Tình hình công việc của ngài thế nào?
Tổng thống Yeltsin: Xin chào, Ngài Tổng thống. Rất vui được hoan nghênh ngài. Ngài tổng thống, chúng ta đã thỏa thuận với nhau là trong trường hợp có những sự kiện cực kỳ quan trọng chúng ta sẽ thông báo cho nhau, tôi thông báo cho Ngài còn Ngài thông báo cho tôi.
Hôm nay tại đất nước chúng tôi vừa diễn ra một sự kiện cực kỳ quan trọng và tôi muốn đích thân thông báo với Ngài trước khi Ngài biết về sự kiện này qua các phương tiện thông tin đại chúng.
Tổng thống Bush: Tất nhiên, cảm ơn.
Tổng thống Yeltsin: Ngài Tổng thống, hôm nay chúng tôi – những nhà lãnh đạo ba nước cộng hòa – Belarusia, Ukraina và Nga đã gặp nhau. Chúng tôi gặp nhau sau những rất nhiều cuộc tranh luận kéo dài gần hai ngày, và đi đến quan điểm chung là hệ thống hiện hành và Hiệp ước Liên bang mà người ta thuyết phục chúng tôi ký không làm chúng tôi thỏa mãn. Chính vì thế mà chúng tôi đã trực tiếp gặp nhau và mới chỉ cách đây ít phút chúng tôi đã ký một Thỏa thuận chung.
Ngài Tổng thống, chúng tôi – những nhà lãnh đạo Belarusia, Ukraina và Nga – xác nhận rằng những cuộc thảo luận về một Hiệp ước (liên bang) mới đã đi vào ngõ cụt, chúng tôi nhận thức được các nguyên nhân khách quan làm cho việc thành lập các quốc gia độc lập đã trở thành hiện thực.
Ngoài ra, vì ý thức được là chính sách thiển cận của Trung tâm đã dẫn chúng tôi tới khủng hoảng kinh tế và chính trị, – các cuộc khủng hoảng này đã đụng chạm đến tất cả các lĩnh vực sản xuất và các tầng lớp dân chúng (cho nên) chúng tôi, các quốc gia độc lập Belarusia, Ukraina và Nga đã cùng ký một Thỏa thuận. Thỏa thuận này gồm có 16 điều, trên thực tế, nó (thỏa thuận) đã tạo tiền đề để thành lập một Cộng đồng hoặc một Nhóm các quốc gia độc lập.
Tổng thống Bush: Tôi hiểu.
Tổng thống Yeltsin: Các thành viên của Cộng đồng đặt cho mình mục tiêu củng cố hòa bình quốc tế và an ninh. Họ (3 nước cộng hòa –ND) cũng đảm bảo tuân thủ tất cả các cam kết quốc tế trong khuôn khổ các thỏa thuận và hiệp ước mà Liên Xô đã ký, trong đó có cả các cam kết về nợ nước ngoài.
Chúng tôi cũng ủng hộ sự kiểm soát thống nhất vũ khí hạt nhân và không phổ biến vũ khí hạt nhân.Thỏa thuận này đã được người đứng đầu tất cả các quốc quốc gia tham gia đàm phán – Belarusia, Ukraina và Nga ký.
Tổng thống Bush: Tốt.
Tổng thống Yeltsin: Trong căn phòng nơi tôi đang gọi điện cho Ngài còn có sự hiện diện của Tổng thống Ukraina và Chủ tịch Xô Viết tối cao Belarusia. Tôi cũng vừa mới kết thúc cuộc nói chuyện với Tổng thống Kazakhstan Nazarbaev. Tôi đã đọc cho ông ta nghe toàn văn Thỏa thuận gồm 16 điều. Ông ta hoàn toàn ủng hộ hành động của chúng tôi và sẵn sàng ký Thỏa thuận (này) . Ông ấy sẽ sớm bay đến sân bay Minsk để ký.
Tổng thống Bush: Tôi hiểu.
Tổng thống Bush: Boris. Xin cảm ơn vì đã gọi điện và vì sự thẳng thắn của Ngài. Chúng tôi ngay bây giờ sẽ xem xét kỹ tất cả 16 điều. Theo Ngài thì phản ứng của Trung tâm (Chính quyền Liên Bang –ND) sẽ như thế nào?
Tổng thống Yeltsin: Thứ nhất, tôi đã trao đổi với Bộ trưởng Quốc phòng (Liên Xô-ND) Shaposhnhikov. Tôi muốn đọc điều 6 của Thỏa thuận. Shaposhnhikov trên thực tế hoàn toàn đồng ý và ủng hộ lập trường của chúng tôi. Còn bây giờ tôi sẽ đọc điều 6 … […]
Tổng thống Bush: Chúng tôi, tất nhiên, muốn nghiên cứu tất cả một cách cẩn trọng. Chúng tôi hiểu rằng, những vấn đề đó cần phải do các bên tham gia giải quyết, chứ không phải là bên thứ ba như Mỹ.
Tổng thống Yeltsin: Điều đó chúng tôi xin đảm báo, Ngài Tổng thống.
Tổng thống Bush: Chúc thành công và cảm ơn vì đã gọi điện. Chúng tôi sẽ chờ xem phản ứng của Trung tâm và các nước cộng hòa khác. Tôi nghĩ rằng thời gian sẽ trả lời.
Tổng thống Yeltsin: Tôi tin chắc rằng tất cả các nước cộng hòa còn lại (trong Liên Xô) sẽ hiểu chúng tôi và sẽ rất nhanh chóng liên kết với chúng tôi.
Tổng thống Bush: Một lần nữa xin cảm ơn vì đã gọi điện sau một sự kiện lịch sử như vậy .
Tổng thống Yeltsin: Tạm biệt.
2. “Cuối cùng thì tôi quyết định làm điều đó ngay ngày hôm nay”
Cuộc nói chuyện điện thoại với Mikhail Gorbachev, Tổng thống Liên Xô
Những người tham gia: George Bush, Tổng thống Mỹ, Mikhail Gorbachev, Tổng thống Liên bang Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô Viết
25/12/1991, 10.03-10.25, Camp – David
Tổng thống Bush: Xin chào, Mikhail.
Tổng thống Gorbachev : George, bạn thấn mến của tôi. Rất vui được nghe giọng nói của Ngài.
Tổng thống Bush: Rất vui được chào mừng Ngài trong một ngày trọng đại như thế này, một ngày lịch sử như thế này. Cảm ơn vì đã gọi điện.
Tổng thống Gorbachev: Xin cho phép tôi bắt đầu từ những điều tốt lành: chúc mừng Ngài, Barbara (phu nhân Tổng thống Bush) và gia đình nhân ngày Lễ Giáng sinh. Tôi đã suy nghĩ là khi nào thì tôi nên ra tuyên bố của mình – vào ngày thứ ba hay hôm nay. Cuối cùng tôi quyết định làm điều đó ngay hôm nay, vào cuối buổi chiều. Chính vì thế mà trước hết tôi muốn chúc mừng ngày lễ Giáng sinh và chúc tất cả những điều tốt đẹp nhất.
Còn bây giờ tôi cần phải nói rằng khoảng sau 2 tiếng đồng hồ nữa tôi sẽ lên truyền hình Moskva đọc một tuyên bố ngắn về quyết định của tôi. Tôi đã gửi thư cho Ngài, George. Hy vọng rằng Ngài sẽ sớm nhận được thư đó. Trong thư tôi đã viết về điều quan trọng nhất.
Còn bây giờ tôi muốn một lần nữa khẳng định là tôi đã đánh giá rất cao những gì mà chúng ta đã làm được trong khoảng thời gian cùng làm việc với nhau – khi Ngài là Phó tổng thống và sau đó, khi Ngài đã trở thành Tổng thống Hợp chủng quốc Hoa Kỳ.
Tôi hy vọng rằng , tất cả các nhà lãnh đạo của Cộng đồng (các quốc gia độc lập – SNG –ND), mà trước hết là Nga, hiểu được giá trị của kinh nghiệm làm việc chung mà lãnh đạo hai quốc gia (Mỹ và Nga-ND) đã tích lũy được. Tôi hy vọng là họ sẽ hiểu trách nhiệm của mình trong việc duy trì và nhân rộng tài sản quan trọng đó.
Tại Liên Xô chúng tôi, những cuộc tranh cãi về việc nên thành lập một quốc gia như thế nào đã đi theo hướng mà tôi cho là không đúng, Nhưng tôi muốn cam đoan rằng là tôi sẽ sử dụng tất cả ảnh hưởng chính trị và uy tín của mình để Cộng đồng mới (hoạt động –ND) có hiệu quả.
Tôi vui mừng là các lãnh đạo Cộng đồng đã đạt được thỏa thuận về những vấn đề hạt nhân quan trọng tại Alma – Ata. Tôi hy vọng rằng tại Minsk cũng sẽ có những quyết định đảm bảo cơ chế hợp tác giữa các nước cộng hòa về các vấn đề khác.
George, hãy cho phép tôi nói với Ngài về những gì tôi cho là cực kỳ quan trọng.
Tổng thống Bush: Tôi đang nghe đây.
Tổng thống Gorbachev: Dĩ nhiên, cần phải đi theo hướng công nhận tất cả các nước cộng hòa đó. Nhưng tôi muốn Ngài lưu ý đến một điều rất quan trọng là không nên làm cho tiến trình phi hội nhập và tan rã của Cộng đồng trở nên căng thẳng. Vì vậy, nghĩa vụ chung của chúng ta – hỗ trợ thiết lập tiến trình hợp tác giữa các nước cộng hòa. Tôi muốn đặc biệt nhấn mạnh tới ý này.
Còn bây giờ về nước Nga – đây là chủ đề cực kỳ quan trọng thứ hai trong buổi trao đổi này giữa chúng ta. Trên bàn trước mặt tôi là Sắc lệnh của Tổng thống Liên Xô (của chính Gorbachev-ND) về việc tôi từ chức. Tôi cũng từ bỏ chức vụ Tổng tư lệnh Các lực lượng vũ trang và chuyển giao thẩm quyền sử dụng vũ khí hạt nhân cho Tổng thống Liên Bang Nga.
Có nghĩa là tôi sẽ lãnh đạo công việc cho đến khi kết thúc tiến trình hiến pháp (chuyển giao quyền lực –ND). Tôi có thể cam đoan với Ngài rằng tất cả đang được kiểm soát rất chặt chẽ . Sẽ không có bất cứ một sự trục trặc nào. Ngài có thể yên tâm tổ chức buổi dạ hội Giáng sinh.
Quay trở lại chủ đề nước Nga, tôi muốn một lần nữa khẳng định là chúng ta cần phải làm tất cả để ủng hộ nước Nga. Tôi sẽ làm tất cả trong khả năng của mình để hỗ trợ nước Nga. Nhưng các đối tác của của chúng tôi cũng cần phải cố gắng và giữ vai trò của mình trong việc hỗ trợ và ủng hộ nước Nga.
Còn những những gì liên quan đến bản thân mình, thì tôi không có ý định sống ẩn dật trong rừng taiga, trong các cánh rừng. Tôi sẽ tích cực hoạt động chính trị, sẽ vẫn tiếp tục có mặt trong đời sống chính trị.
Mục đích chủ yếu của tôi – hỗ trợ các tiến trình đã được bắt đầu từ “ Perestroika (cải tổ) và “Novoe myshlenie” (Tư duy mới) trong chính sách đối ngoại. Các đại diện của phương tiện thông tin đại chúng nước ngài đã nhiều lần hỏi tôi về mối quan hệ cá nhân giữa Ngài và tôi.
Trong thời điểm lịch sử này, tôi muốn Ngài biết rằng là tôi đánh giá cao sự hợp tác giữa tôi và ngài, quan hệ đối tác và tình bạn (giữa chúng ta-ND) đến mức độ nào (cách nói văn vẻ, dễ hiểu hơn là đánh giá rất cao).
Vai trò của chúng ta có thể thay đổi , nhưng tôi muốn cam đoan với Ngài rằng những gì mà chúng ta đạt được đã không thể thay đổi . Tôi cùng Raisa (phu nhân Gorbachev) chúc Ngài và Barbara mọi điều tốt đẹp nhất .
Tổng thống Bush: Mikhail, trước hết tôi muốn bày tỏ sự biết ơn vì đã gọi điện. Tôi rất quan tâm tới thông báo của Ngài. Chúng ta vẫn sẽ tiếp tục tham gia, đặc biệt là trong những công việc liên quan đến Cộng hòa Nga đang phải đối mặt với những khó khăn to lớn và chúng (những khó khăn đó-ND) đang có thể trở nên nghiêm trọng hơn trong mùa đông này.
Tôi rất vui mừng vì Ngài đã không có ý định ẩn dật trong rừng, mà sẽ tiếp tục hoạt động chính trị một cách tích cực. Tôi tuyệt đối tin tưởng là điều đó sẽ có lợi cho Cộng đồng.
Tôi cảm ơn vì những giải thích của Ngài liên quan đến vũ khí hạt nhân. Đây là một vấn đề quốc tế có tầm quan trọng sống còn, và tôi biết ơn Ngài và những nhà lãnh đạo các nước cộng hòa vì việc tổ chức và thực hiện một cách tuyệt vời tiến trình này (kiểm soát vũ khí hạt nhân).
Tôi ghi nhận là trách nhiệm hiến pháp trong lĩnh vực này đã được chuyển giao cho Boris Yeltsin. Tôi cam đoan là trong lĩnh vực này chúng sẽ sẽ tiếp tục sự hợp tác chặt chẽ … […]
Tổng thống Gorbachev: Cám ơn, George. Tôi rất vui được nghe tất cả những điều ấy từ Ngài ngày hôm nay . Tôi xin tạm biệt và nắm tay Ngài. Ngài đã cho tôi biết rất nhiều điều quan trọng và tôi biết ơn về điều đó.
Tổng thống Bush: Chúc mọi sự tốt đẹp nhất, Mikhail.
Tổng thống Gorbachev: Tạm biệt.
Hết cuộc nói chuyện.
Lê Hùng (dịch và giới thiệu)
Theo Redsvn.net
In bài viết