Nguồn: Susannah Patton, “Who is Thailand’s new Prime Minister, Anutin Charnvirakul?”, The Interpreter, 08/09/2025
Biên dịch: Viên Đăng Huy
Cú ngã ngựa chính trị chóng vánh của hai thủ tướng Thái Lan trong hai năm đã mở đường cho người thứ ba: Anutin Charnvirakul, lãnh đạo của đảng lớn thứ ba trong quốc hội Thái Lan, Bhumjai Thai.
Anutin là ai và việc ông được bổ nhiệm nói lên điều gì về sự ổn định chính trị của Thái Lan trong tương lai?
Anutin tiếp quản Đảng Bhumjai Thai từ cha mình vào năm 2014, sau khi đã theo cha trở thành một ông trùm trong ngành xây dựng. Đảng Bhumjai Thai được thành lập vào năm 2008 khi các thành viên của nó – một nhóm trong Đảng Pheu Thai của Thaksin Shinawatra tập trung quanh tỉnh Buriram ở phía đông bắc – ly khai khỏi chính phủ của Thaksin, dẫn đến việc thành lập chính phủ bảo thủ của Abhisit Vejjajiva. Sự ngờ vực giữa Bhumjai Thai và Thaksin vẫn tồn tại kể từ đó.
Anutin đã tìm cách trở thành một thủ tướng “trung gian” trong phần lớn thập kỷ kể từ khi trở thành lãnh đạo đảng. Chính trị Thái Lan bị phân cực mạnh mẽ giữa nhiều phe phái chính trị đối lập, với mối đe dọa can thiệp luôn hiện hữu từ giới tinh hoa quân sự bảo thủ của đất nước. Những yếu tố này có nghĩa là ý tưởng về một thủ tướng “trung gian” có thể phá vỡ bế tắc chính trị luôn có thể xảy ra.
Tuy nhiên, bất chấp việc Anutin được thừa hưởng một đảng theo mô hình lãnh đạo độc đoán ở một góc của vùng đông bắc đất nước, ông phải được ghi nhận về tinh thần doanh nhân trong việc mở rộng phạm vi chính trị của mình ra cấp quốc gia. Chính sách đặc trưng của ông, hợp pháp hóa cần sa, chiến dịch tranh cử mạnh mẽ, và vị trí bộ trưởng y tế trong đại dịch Covid-19 đã giúp ông không chỉ tồn tại trong thế giới chính trị hỗn loạn của Thái Lan, mà còn trở thành một nhân vật quốc gia nổi tiếng. Nhờ sự sụt giảm ủng hộ đối với hai đảng lớn nhất Thái Lan, Bhumjai Thai đã giành được 71 ghế trong cuộc bầu cử năm 2023, trở thành đảng lớn thứ ba trong quốc hội, với số ghế nhiều gấp đôi so với trước cuộc đảo chính năm 2014.
Mặc dù vậy, việc thủ tướng được chọn từ đảng lớn thứ ba trong quốc hội vẫn là một điều kỳ lạ trong một nền dân chủ danh nghĩa.
Nguyên nhân trực tiếp là sự sụp đổ của chính phủ Pheu Thai của Thaksin, do con gái ông là Paetongtarn đứng đầu gần đây nhất. Sự sụp đổ này khiến Pheu Thai không có một ứng cử viên thủ tướng khả dĩ (một điểm đặc biệt của hiến pháp Thái Lan hiện tại là các thủ tướng phải được các đảng đề cử trước cuộc bầu cử quốc gia, để lại ít chỗ cho sự điều chỉnh một khi quốc hội đã được thành lập). Loạt sự kiện này cũng dường như phản ánh sự ưu tiên của giới tinh hoa, và sự đổ vỡ trong một “thỏa thuận” đã cho phép Thaksin trở về Thái Lan từ nơi lưu vong tự nguyện hai năm trước. (Ông hiện đã quay lại Dubai).
Để tránh một thế bế tắc chính trị có thể tạo điều kiện cho một sự can thiệp phi dân chủ, Đảng Nhân dân tiến bộ – đảng có nhiều ghế nhất trong quốc hội nhưng bị các lực lượng bảo thủ ngăn cản thành lập chính phủ – đã ủng hộ Anutin. Sự ủng hộ này đi kèm với điều kiện là ông sẽ giải tán quốc hội và tổ chức một cuộc bầu cử trong vòng bốn tháng. Trong thời gian này, Anutin sẽ lãnh đạo một chính phủ thiểu số. Có lẽ, trọng tâm duy nhất của ông sẽ là củng cố bản thân như một nhà lãnh đạo đáng tin cậy, với mục tiêu đạt được kết quả tốt trong cuộc bầu cử.
Một cuộc bầu cử hiện đang ở gần ngay trước mắt. Nhưng kêu gọi một cuộc bầu cử ở Thái Lan giống như tung các quân bài lên trời với hy vọng có một sự sắp xếp thuận lợi hơn. Thật khó để tưởng tượng Pheu Thai sẽ đạt kết quả tốt, sau sự hỗn loạn của hai năm cầm quyền kể từ năm 2023, và không có một ứng cử viên thủ tướng rõ ràng ở hậu trường. Điều này có thể khiến cuộc đua thực sự là một cuộc cạnh tranh hai ngựa giữa Đảng Nhân dân tiến bộ và Bhumjai Thai của Anutin.
Tuy nhiên, ngay cả khi Đảng Nhân dân đạt kết quả rất tốt, vẫn không chắc liệu họ có được phép cầm quyền hay không.
Tựa đề của một cuốn tiểu sử năm 2016 về Anutin, có biệt danh tiếng Thái là “chuột”, dịch ra là “Nơi nào có lỗ, nơi đó có chuột”, phản ánh khả năng tận dụng cơ hội của chính trị gia này để tận dụng mọi tình huống. Ông có thể sẽ không coi việc đạt được chức thủ tướng trong hoàn cảnh hiện tại là đỉnh cao sự nghiệp của mình. Thay vào đó, vị trí này là cơ hội cuối cùng để ông trau dồi uy tín và tiếp tục tìm kiếm lợi thế chính trị.
Theo Nghiên cứu Quốc tế
Susannah Patton là Phó Giám đốc Nghiên cứu tại Viện Lowy.
In bài viết