Ngày 21-10, ngày làm việc thứ hai của kỳ họp thứ 10, Quốc hội (QH) dành thời gian thảo luận tại tổ, đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội.
Việc nhiều gấp 2-3 lần nhưng chế độ như cũ, khó giữ chân người giỏi
Tại tổ TP.HCM, đại biểu Nguyễn Thị Yến nhận xét hiện ở cấp tỉnh đang có tình trạng dư thừa cán bộ, công chức, trong khi cấp cơ sở lại thiếu nghiêm trọng cán bộ chuyên môn.
Dẫn chứng tại TP.HCM, nữ đại biểu cho hay số cán bộ cấp sở tương đương nhân sự một tỉnh lớn nhưng ở cấp xã lại thiếu nhân lực chuyên môn, có phòng chỉ vài người trong khi phải quản lý nhiều lĩnh vực… “Nguyên nhân là việc sắp xếp cán bộ mới chỉ theo cơ học, chưa dựa trên vị trí việc làm, điều này khiến công tác điều hành còn lúng túng” - bà Yến nói. Bà Yến kiến nghị Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương nghiên cứu cơ chế điều chuyển, tăng cường cán bộ từ cấp tỉnh xuống cơ sở, đi đôi với việc rà soát, sắp xếp lại chức vụ tương đương để đảm bảo hợp lý, không tắc về chức danh.
Tương tự, đại biểu Hà Phước Thắng cũng kiến nghị cần bổ sung, sắp xếp hợp lý đội ngũ cán bộ tại xã, phường, đặc khu. “Nơi thừa cán bộ, nơi lại thiếu, đặc biệt tại các xã, phường, đặc khu. Số cán bộ phục vụ người dân ở trung tâm hành chính công, phòng kinh tế, phòng văn hóa - xã hội vẫn chưa phù hợp. Các địa bàn dân số và diện tích lớn lại có biên chế tương đương với những địa bàn nhỏ hơn” - ông Thắng nói.
Đại biểu Thắng đề nghị Chính phủ và Bộ Nội vụ sớm có hướng dẫn, quy định rõ địa bàn với diện tích, dân số mức nào thì được bố trí bao nhiêu cán bộ; bố trí phù hợp để đảm bảo phục vụ hành chính, hỗ trợ doanh nghiệp và quản lý địa bàn hiệu quả. “Khi đó, việc chuyển đổi số và giảm tải áp lực cho cán bộ sẽ được thực hiện tốt hơn, qua đó nâng cao chất lượng công việc và sự hài lòng của người dân” - ông Thắng gợi ý.
Dẫn lại lời Phó Chủ tịch QH Nguyễn Thị Thanh về việc cần sớm ban hành đề án vị trí việc làm, ông Thắng cho rằng việc này sẽ giúp chuẩn hóa đội ngũ cán bộ, mỗi người biết rõ vị trí, nhiệm vụ, khối lượng công việc của mình. Cùng với đó, xây dựng chế độ thu nhập, đãi ngộ phù hợp, đảm bảo cán bộ có thể yên tâm công tác, không phải lo sinh kế cũng như có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cán bộ.
“Nếu cán bộ phải làm việc nhiều gấp hai, ba lần mà chế độ vẫn như cũ sẽ khó giữ chân người giỏi, cũng không thể thu hút nhân lực mới” - ông Thắng nói và đề nghị có chính sách lương, phụ cấp, hỗ trợ xứng đáng, nhất là đối với cán bộ, công chức cấp xã, phường, đặc khu.
Năm 2026: Cơ bản hoàn thành việc sắp xếp tổ chức bộ máy
Phát biểu thảo luận tại tổ, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho rằng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã hiện vẫn là vấn đề nổi cộm. “Cơ cấu và năng lực của cán bộ cấp xã còn chưa đáp ứng được yêu cầu trong bối cảnh nhiệm vụ, chức năng ngày càng nhiều và phức tạp hơn” - bà nói.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho rằng trước đây cán bộ xã chỉ thực hiện những công việc đơn giản nhưng hiện nay khối lượng và yêu cầu nhiệm vụ đã tăng rất cao. “Anh em cơ sở làm được như hiện nay là rất đáng trân trọng nhưng mục tiêu phải hướng tới hai yêu cầu là vừa kiến tạo phát triển, vừa phục vụ người dân tốt hơn. Bộ Nội vụ sẽ có hướng dẫn cụ thể trong thời gian tới” - bà Trà nói.
Bộ trưởng Trà cũng nhấn mạnh nhiệm vụ trọng tâm hiện nay là hoàn thiện toàn bộ hệ thống thể chế vận hành chính quyền địa phương hai cấp, trong đó ưu tiên hoàn thành các tiêu chí phân loại đơn vị hành chính và tiêu chuẩn đô thị. “Đây là cái gốc để thực hiện chính sách, quy hoạch, kế hoạch và chiến lược phát triển. Phân loại rõ ràng mới có thể giao chỉ tiêu biên chế, xác định vị trí việc làm và tính toán phụ cấp, chế độ chính sách hợp lý cho từng địa phương” - bà nói.
Theo bà Trà, Bộ Nội vụ đang gấp rút xây dựng đề án báo cáo Bộ Chính trị, dự kiến hoàn thành trong tháng này. Sau đó, Ủy ban Thường vụ QH sẽ ban hành nghị quyết và nghị định hướng dẫn thực hiện.
Cùng với đó, Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho biết các bộ, ngành đang khẩn trương rà soát toàn bộ cơ chế, chính sách tiền lương, phụ cấp và an sinh xã hội để phù hợp với việc phân loại đơn vị hành chính. “Phải tính toán lại toàn bộ, từ phụ cấp khu vực, phụ cấp chức danh, chức vụ đến các chương trình mục tiêu quốc gia…” - Bộ trưởng Trà nói và nhấn mạnh việc này không thể chậm trễ, phải làm nhanh và đồng bộ.
Về phân cấp, Bộ trưởng Trà cho rằng cần tiếp tục rà soát, đánh giá mức độ khả thi. “Có những việc như giao đất cho doanh nghiệp, nếu giao cấp xã thực hiện sẽ gặp khó khăn. Vì vậy, phải linh hoạt, nơi nào đủ điều kiện thì làm, nơi chưa đủ phải để cấp tỉnh xử lý” - bà Trà dẫn chứng.
Song song đó, Bộ Nội vụ đang xây dựng đề án đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị trong năm năm tới nhằm bảo đảm điều kiện làm việc cho chính quyền địa phương hai cấp. “Chúng tôi đặt mục tiêu đến năm 2026 sẽ cơ bản hoàn thành việc sắp xếp, ổn định tổ chức bộ máy, tạo nền tảng cho giai đoạn phát triển 2026-2030” - bà Trà khẳng định.
Người ít nhưng việc vẫn phải chạy
Nêu ý kiến, Chủ tịch QH Trần Thanh Mẫn cho biết việc sắp xếp tổ chức bộ máy của các cơ quan trung ương đến nay mới được khoảng sáu tháng, với chính quyền địa phương hai cấp là khoảng bốn tháng. Một khối lượng công việc rất lớn, chưa có tiền lệ.
“Dư luận quốc tế đánh giá rất cao khi Việt Nam tổ chức lại bộ máy một cách êm thấm, hiệu quả. Đây là kết quả từ chỉ đạo sát sao từ Bộ Chính trị, sự đồng thuận của cả hệ thống chính trị” - ông Mẫn nói.
Chủ tịch QH ghi nhận thực tế trong giai đoạn đầu thực hiện mô hình mới, việc phân định chức năng, nhiệm vụ giữa các cấp trong một số lĩnh vực vẫn còn chồng chéo, chưa đồng bộ như đất đai, xây dựng, tư pháp, hộ tịch... Bên cạnh đó là một số bất cập về cơ sở vật chất, khoảng cách địa lý, hạ tầng công nghệ thông tin; các văn bản hướng dẫn còn thiếu thống nhất hoặc chưa được ban hành đầy đủ, kịp thời…
“Những vấn đề này, chúng ta yên tâm, Bộ Chính trị đã chỉ đạo cho Đảng ủy QH, Đảng ủy Chính phủ tiếp tục rà soát, điều chỉnh” - ông Mẫn nói.
Bộ Nội vụ đang chuẩn bị dự thảo nghị định về sắp xếp thôn, bản, tổ dân phố, dự kiến hoàn thành trước tháng 5-2026. Đồng thời, việc sắp xếp đơn vị sự nghiệp và doanh nghiệp nhà nước cũng được triển khai theo kế hoạch của Ban Chỉ đạo Trung ương và Chính phủ.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ PHẠM THỊ THANH TRÀ
Liên quan đến tình trạng thừa, thiếu cán bộ, Chủ tịch QH nói sau khi sắp xếp, có nơi thừa cán bộ ở cấp này nhưng lại thiếu ở cấp khác. Có xã nhập tới ba đơn vị, biên chế trước đây khoảng 20 người thì nay lên đến 60-80 người, dẫn đến trụ sở chật hẹp, thiếu phòng làm việc.
Ông Mẫn thông tin hiện Trung ương đã cho phép linh hoạt bố trí Đảng ủy, HĐND, UBND có thể tạm thời làm việc ở các điểm khác nhau. Tuy nhiên, về lâu dài phải tính toán lại quy hoạch, đầu tư trụ sở, đồng thời đẩy mạnh chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI). “Nếu không chuyển đổi số, dù tăng thêm bao nhiêu người cũng không đủ” - Chủ tịch QH nói, đồng thời đề nghị các tỉnh, địa phương phải hết sức quyết liệt để làm sao “người ít nhưng việc vẫn phải chạy”.
“Bộ máy của chúng ta rất gọn”
Liên quan đến bộ máy cấp xã, Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình cho biết khi tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, hầu hết cán bộ cấp huyện được đưa về xã. Trong đó có không ít trường hợp năng lực, trình độ chưa phù hợp với vị trí công việc.
Phó Thủ tướng thừa nhận thực tế nếu không sử dụng số cán bộ này sẽ nảy sinh vấn đề xã hội nhưng nếu sử dụng hết lại có chuyện cán bộ cấp huyện vốn từ Đoàn thanh niên, hội phụ nữ, dân vận… khi về xã được bố trí các công việc như tư pháp, giáo dục, địa chính, tài chính… khó tránh khỏi bất cập về kiến thức, chuyên môn.
Để khắc phục tình trạng này, Phó Thủ tướng cho rằng một mặt anh em phải cố gắng; một mặt cần đào tạo, hướng dẫn và phải ứng dụng công nghệ cao. “Việc này cần có thời gian, chưa thể khắc phục ngay được” - Phó Thủ tướng nói.
Theo Phó Thủ tướng, dù còn những bất cập đang được tập trung tháo gỡ nhưng sau sắp xếp, xã hội nhìn nhận, ghi nhận là bộ máy của chúng ta rất gọn. Lần đầu tiên chính quyền cơ sở có trung tâm dịch vụ hành chính công, lần đầu tiên chúng ta đưa phần lớn trong số hàng ngàn dịch vụ công lên nền tảng số.
“Chính phủ đã yêu cầu tất cả các bộ phải cử người về cầm tay chỉ việc, hướng dẫn, tập huấn cho cán bộ cơ sở; đồng thời đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo để có hướng dẫn cho cán bộ thực thi công vụ” - ông Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh.
In bài viết