Tuần qua, sau cuộc điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết hai bên sẽ gặp nhau tại Hungary trong vòng hai tuần tới để thảo luận về xung đột ở Ukraine. Điện Kremlin sau đó xác nhận cuộc gặp và cho biết Nga và Mỹ sẽ ngay lập tức chuẩn bị cho thượng đỉnh Trump-Putin lần hai.
Diễn biến này khiến các đồng minh của Kiev ở châu Âu lo ngại, khi Brussel gần như lần nữa bị Washington gạt sang một bên trong tiến trình hòa bình ở Ukraine.
EU bất an với địa điểm cuộc gặp
Tờ The Telegraph dẫn nhận định của giới quan sát rằng việc cuộc gặp được tổ chức ở thủ đô Budapest (Hungary) có thể được xem là “đòn giáng mạnh” với châu Âu khi Hungary là quốc gia có thái độ thân thiện với Nga nhất trong Liên minh châu Âu (EU).
Thủ tướng Hungary - ông Viktor Orban liên tục thể hiện lập trường trái ngược với các đồng minh với việc các hội nghị thượng đỉnh của EU và NATO về Ukraine thường kết thúc bằng tuyên bố chung được tất cả thông qua, trừ Hungary.
Năm ngoái, ông Orban khiến các đồng minh châu Âu giận dữ khi thực hiện “sứ mệnh hòa bình” tới Ukraine, Nga và Trung Quốc. Cuộc gặp giữa Thủ tướng Orban và Tổng thống Putin khi đó bị châu Âu xem là hành động phá vỡ điều cấm kỵ của khối.
Các nhà ngoại giao châu Âu đã phải vất vả nhấn mạnh rằng ông Orban không đại diện cho EU trong các chuyến đi đó, dù Hungary khi ấy đang giữ chức chủ tịch luân phiên EU.
Ngoài ra, quan hệ giữa Thủ tướng Orban với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hiện đang ở mức rất thấp. Ông Orban đã tuyên bố sẽ chặn việc Ukraine gia nhập EU và cáo buộc Kiev đàn áp cộng đồng người gốc Hungary tại Ukraine.
Tháng 8 vừa qua, Ukraine đã tấn công vào một đường ống quan trọng của Nga cung cấp dầu cho Hungary. Budapest gọi cuộc tấn công là hành động đe dọa với Hungary.
“Việc chọn Hungary làm địa điểm cho hội nghị thượng đỉnh lần này chắc chắn đã khiến EU mất vui” - theo The Telegraph.
Các ngoại trưởng EU dự kiến sẽ họp vào ngày 20-10 tại Luxembourg để hoàn thiện gói trừng phạt thứ 19 áp lên Nga.
Phản ứng của lãnh đạo EU về thượng đỉnh Trump-Putin
Ngày 17-10, người phát ngôn Uỷ ban châu Âu - ông Olof Gill đã thận trọng hoan nghênh tuyên bố của ông Trump về việc tổ chức cuộc gặp với ông Putin. “Mọi cuộc gặp có thể thúc đẩy nền hòa bình công bằng và bền vững cho Ukraine đều được hoan nghênh” - ông Gill nói.
Người phát ngôn nói thêm rằng EU vẫn cam kết tiếp tục ủng hộ Ukraine cũng như làm suy yếu khả năng tiến hành chiến tranh của Nga.
“Đã quá muộn để Nga chấm dứt hành động ở Ukraine. Về phía EU, chúng tôi đang làm mọi điều có thể để hỗ trợ Ukraine cũng như hạn chế năng lực chiến tranh của Nga” - tờ Euronews dẫn lời ông Gill.
Theo Euronews, dù Ủy ban châu Âu chính thức hoan nghênh thông báo về cuộc gặp, bầu không khí tại Brussels vẫn bao trùm sự hoài nghi.
Tại buổi họp báo ở Nghị viện châu Âu ngày 17-10, đảng Nhân dân châu Âu (EPP) và đảng Renew Europe bày tỏ nghi ngờ về hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Nga lần này. Trong khi đó, các nhóm đảng khác như Xã hội & Dân chủ (S&D) và Bảo thủ & Cải cách châu Âu (ECR) nhấn mạnh cần đảm bảo lợi ích của Ukraine được đại diện tại bàn đàm phán.
Một nguồn tin trong Văn phòng Tổng thống Ukraine nói với tờ Kyiv Independent rằng EU chỉ biết tin về cuộc gặp Trump-Putin sẽ diễn ra trên lãnh thổ EU thông qua mạng xã hội của ông Trump.
“Ông Trump rõ ràng chưa hề tham khảo ý kiến của Brussels” - nguồn tin nói.
Theo các nhà ngoại giao, hiện bầu không khí bất an đang bao trùm hành lang EU vì tính khó đoán của Tổng thống Trump. Kỳ vọng cũng ở mức thấp, khi nhiều người nhắc lại cuộc gặp giữa ông Trump và ông Putin tại Alaska hồi tháng 8 chưa mang lại kết quả cụ thể nào.
“Cảm giác này giống như mọi việc lại quay về vạch xuất phát. Chỉ sau một cuộc điện thoại của ông Putin, tất cả công sức để thuyết phục ông Trump giữ lập trường ổn định lại trở nên bấp bênh” - một quan chức EU nói.
Châu Âu khẩn trương để không bị bỏ lại
Các đồng minh châu Âu đã có một cuối tuần bận rộn chuẩn bị kế hoạch cho hòa bình Ukraine trước thềm thượng đỉnh Trump-Putin.
Ngày 17-10, sau cuộc gặp giữa Tổng thống Zelensky và Tổng thống Trump tại Nhà Trắng, ông Zelensky đã có cuộc điện đàm với các lãnh đạo châu Âu để thảo luận về các hành động tiếp theo.
Sau cuộc gọi, Tổng Thư ký NATO Mark Rutte đã đề xuất tổ chức một cuộc điện đàm khẩn giữa các cố vấn an ninh quốc gia châu Âu vào ngày 18 và 19-10 nhằm phối hợp các bước đi tiếp theo và củng cố chiến lược chung. Theo Axios, cuộc điện đàm này được xem là yếu tố then chốt để thống nhất lập trường giữa các đồng minh chủ chốt và duy trì nhịp độ của tiến trình ngoại giao.
Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa cũng tham gia cuộc điện đàm. Sau cuộc gọi, ông Costa lưu ý rằng hỗ trợ quân sự, tài chính và ngoại giao, cùng với các bảo đảm an ninh, là những yếu tố then chốt để đạt được hòa bình, đồng thời cho biết EU sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các đối tác nhằm hướng tới mục tiêu đó.
“Tại cuộc họp Hội đồng châu Âu vào tuần tới, chúng tôi sẽ thảo luận các bước cụ thể nhằm củng cố hỗ trợ Ukraine và gia tăng sức ép lên Nga để thúc đẩy hòa bình” - ông Costa viết trên mạng xã hội X.
Trong một động thái gây chú ý trong giới ngoại giao, Thủ tướng Anh Keir Starmer đã đề xuất một sáng kiến hòa bình mới cho Ukraine, lấy cảm hứng từ kế hoạch 20 điểm gần đây của Tổng thống Trump dành cho Dải Gaza.
Đề xuất của Thủ tướng Anh được được chuyển trực tiếp đến Tổng thống Zelensky và các nhà lãnh đạo châu Âu tham gia cuộc gọi ngày 17-10.
Các chuyên gia cho rằng ý tưởng xây dựng kế hoạch hòa bình cho Ukraine dựa theo chiến lược của ông Trump về Gaza cho thấy mong muốn của châu Âu trong việc phối hợp chặt chẽ với Mỹ để giải quyết xung đột ở Ukraine.
“Việc xuất hiện những hành động phối hợp thể hiện nỗ lực trong việc tìm kiếm một con đường ngoại giao thống nhất để giải quyết xung đột, trong đó châu Âu, Mỹ và các đối tác khác đóng vai trò then chốt” - Axios dẫn lời nhận định của các chuyên gia.
Budapest gấp rút chuẩn bị cho thượng đỉnh Trump-Putin
Hãng thông tấn Hungary MTI đưa tin thủ đô Budapest đang chuẩn bị cho một chiến dịch an ninh đặc biệt trước thềm hội nghị thượng đỉnh Trump-Putin.
Lực lượng phối hợp gồm các đơn vị chống khủng bố, cảnh sát, quân đội Hungary cùng với nhân viên an ninh Mỹ và Nga sẽ triển khai các biện pháp nhằm bảo vệ an toàn tuyệt đối cho thành phố.
Chuyên gia an ninh István Hajós cho biết chiến dịch có thể bao gồm việc triển khai máy bay chiến đấu, thiết bị gây nhiễu điện tử và hệ thống an ninh mạng tăng cường. Công tác chuẩn bị ngoại giao dự kiến bắt đầu vào tuần tới.
Budapest cũng đang lên kế hoạch phong tỏa nhiều tuyến đường trọng yếu và áp dụng hạn chế giao thông nghiêm ngặt tại một số khu vực trung tâm.
Theo trang 24.hu, chính quyền thủ đô cảnh báo người dân và du khách nên chuẩn bị tinh thần cho việc giao thông và các dịch vụ vận tải công cộng bị gián đoạn nghiêm trọng trong thời gian diễn ra sự kiện.
Cơ quan chức năng khuyến nghị người dân nên lên kế hoạch lộ trình thay thế và cập nhật thông tin qua các kênh chính thức.
THẢO VY/Theo PLO
In bài viết