Chờ đợi cuộc gặp Trump-Zelensky tại Nhà Trắng

Hội nghị thượng đỉnh giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Alaska đã kết thúc và không đi đến một thỏa thuận rõ ràng cho cuộc chiến tại Ukraine.

Những diễn biến từ thượng đỉnh Mỹ-Nga có thể khiến những bước đi tiếp theo của giới lãnh đạo Ukraine trở nên khó khăn hơn, theo giới quan sát.

Ukraine trước đề xuất “hoán đổi lãnh thổ”

Ngày 15-8, ông Putin và ông Trump gặp nhau tại căn cứ quân sự Elmendorf-Richardson ở Alaska. Cuộc hội đàm kéo dài khoảng ba giờ, bao gồm cả phần trao đổi riêng giữa hai nhà lãnh đạo trong xe limousine của tổng thống Mỹ trên đường tới địa điểm đàm phán chính, cũng như cuộc thảo luận nhóm nhỏ sau đó với ba thành viên mỗi bên.

Sau cuộc gặp, ông Putin cho biết trọng tâm cuộc trao đổi là tìm giải pháp cho xung đột Ukraine. “Chúng tôi đã thảo luận hầu như tất cả các khía cạnh hợp tác, nhưng trước hết, tất nhiên, chúng tôi đã nói về một giải pháp khả thi cho cuộc khủng hoảng Ukraine trên cơ sở công bằng” - hãng thông tấn TASS dẫn lời ông Putin.

Về phía Mỹ, ông Trump mô tả thượng đỉnh với ông Putin là “rất hiệu quả” nhưng cho biết chưa thể có thỏa thuận cho cuộc chiến ở Ukraine.

Sau đó, tổng thống Mỹ đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, lãnh đạo các nước Anh, Pháp, Đức, Ý, Phần Lan, Tổng thư ký NATO Mark Rutte và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen.

Truyền thông Mỹ đưa tin rằng trong cuộc điện đàm kéo dài gần 2 tiếng, Tổng thống Trump đã nói với Ukraine và châu Âu rằng ông Putin đã nêu rõ yêu cầu về việc “hoán đổi lãnh thổ” với Ukraine.

Trang Axios dẫn nguồn tin rằng nhà lãnh đạo Nga đã yêu cầu Ukraine nhượng lại Donetsk và Luhansk, đổi lại, Moscow sẽ ngừng tiến quân ở Kherson và Zaporizhzhia. Donetsk, Luhansk, Kherson và Zaporizhzhia là bốn tỉnh vùng Donbass (miền đông Ukraine) mà Nga tuyên bố sáp nhập vào tháng 9-2022.

Một nguồn tin Ukraine nói với Axios rằng ông Putin có vẻ sẵn sàng đàm phán về những dải đất nhỏ ở các tỉnh Sumy và Kharkiv hiện do Nga kiểm soát.

Theo các nguồn tin, ông Zelensky đã bác bỏ đề nghị này, nói rằng ông Putin đã trình bày sai lệch tình hình ở mặt trận.

Hãng Reuters dẫn nguồn tin rằng ông Trump đã nói với ông Zelensky rằng Ukraine nên thống nhất một thỏa thuận với Nga để chấm dứt chiến tranh.

Ông Trump cũng nói ông đồng ý với ông Putin rằng nên tìm kiếm một thỏa thuận hòa bình mà không cần đến lệnh ngừng bắn ngay lập tức, vốn là điều Ukraine và các đồng minh châu Âu yêu cầu.

“Cách tốt nhất để chấm dứt cuộc chiến khốc liệt giữa Nga và Ukraine là đi thẳng tới một thỏa thuận hòa bình để kết thúc chiến tranh, chứ không chỉ dừng lại ở một thỏa thuận ngừng bắn, vốn thường khó duy trì lâu dài” - ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social.

Trang Axios ngày 16-8 dẫn nguồn tin rằng Tổng thống Trump dự kiến sẽ tổ chức hội nghị thượng đỉnh ba bên với Nga và Ukraine sớm nhất là vào ngày 22-8.

Điều gì chờ đợi cuộc gặp Trump-Zelensky?

Sau cuộc điện đàm, ông Zelensky cho biết ông sẽ đến thủ đô Washington, D.C để thảo luận với ông Trump về cuộc chiến.

Một quan chức Nhà Trắng nói với đài CNN rằng nhiều nhà lãnh đạo châu Âu đã được mời tham dự cuộc gặp giữa Tổng thống Trump và Tổng thống Zelensky tại Phòng Bầu dục vào chiều 18-8 (giờ Mỹ).

Cuộc gặp sắp tới sẽ đánh dấu lần đầu tiên ông Zelensky tới Nhà Trắng kể từ cuộc tranh cãi ồn ào tại Phòng Bầu dục hồi đầu năm nay, khi ông Trump và Phó Tổng thống Mỹ JD Vance chỉ trích nhà lãnh đạo Ukraine vì không bày tỏ sự biết ơn trước những hỗ trợ của Mỹ.

Giới quan sát hy vọng Ukraine có thể tránh được việc lặp lại một kịch bản như vậy.

Theo tờ The New York Times, sau khi được Tổng thống Trump thông báo về những điểm chính trong thượng đỉnh Mỹ-Nga, Ukraine giờ phải đứng trước nhiệm vụ cấp bách là ghép nối những gì hai nhà lãnh đạo thực sự đã bàn bạc, cố gắng giải mã xem họ có thể đã đồng ý điều gì và tìm cách tránh bị gạt ra bên lề tiến trình hòa đàm.

Một quan chức Ukraine biết về cuộc điện đàm giữa ông Trump và ông Zelensky nói với The New York Times rằng chuyến đi của nhà lãnh đạo Ukraine tới Washington nhằm tìm kiếm sự rõ ràng từ ông Trump. Kiev không hiểu vì sao Tổng thống Mỹ đột ngột từ bỏ yêu cầu phải có lệnh ngừng bắn trước khi đàm phán thỏa thuận hòa bình.

Trong tuyên bố sau cuộc điện đàm, ông Zelensky dường như tỏ ra thận trọng, tránh công khai mâu thuẫn với ông Trump. “Chúng ta cần đạt được một nền hòa bình thực sự và lâu dài, chứ không chỉ là một khoảng lặng khác giữa các cuộc tấn công của Nga” - ông Zelensky nói.

Động thái của ông Trump hướng tới một thỏa thuận hòa bình trực tiếp có thể làm tiêu tan cả tuần lễ ngoại giao dồn dập. Trong đó Kiev với sự hậu thuẫn của châu Âu đã vận động chính quyền Mỹ kiên quyết giữ quan điểm rằng ngừng bắn phải đi trước, và Ukraine không được bị thiệt thòi trong đàm phán.

Trước sức ép đó, lãnh đạo các nước châu Âu cũng lựa chọn cách tránh đối đầu với ông Trump, khi trong các tuyên bố riêng, lãnh đạo châu Âu không còn nhắc lại yêu cầu ngừng bắn như những lần trước.

Ngày 16-8, Thủ tướng Đức Friedrich Merz nói với đài ZDF rằng một thỏa thuận hòa bình nhanh chóng giữa Nga và Ukraine có thể “giá trị hơn một lệnh ngừng bắn”.

“Nếu điều đó [thỏa thuận hòa bình] thành công, nó còn giá trị hơn một lệnh ngừng bắn có thể chỉ kéo dài vài tuần mà không có tiến triển thêm về chính trị và ngoại giao” - ông Merz nói.

Thủ tướng Anh Keir Starmer nói rằng ông hoan nghênh “sự cởi mở của Mỹ, cùng với châu Âu, trong việc cung cấp các đảm bảo an ninh vững chắc cho Ukraine như một phần của thỏa thuận.

Ông Starmer khẳng định quyết tâm tiếp tục gia tăng sức ép kinh tế với Nga cho đến khi chiến tranh chấm dứt.

Tương tự, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron ca ngợi việc Mỹ sẵn sàng đóng góp nhưng nhấn mạnh cần “duy trì sức ép với Nga chừng nào cuộc chiến còn tiếp diễn”.

Một bất lợi khác cho Kiev là Nga bước vào cuộc gặp với Mỹ từ vị thế mạnh trên chiến trường so với Ukraine.

Theo The New York Times, quân Nga đã chọc thủng tuyến phòng thủ của Ukraine ở miền Đông, và các quan chức Ukraine cảnh báo rằng Moscow đã tập trung lực lượng và trang thiết bị cho những đợt tấn công mới.

Những ngày gần đây, quân Nga đã phá vỡ một đoạn phòng tuyến ở vùng Donbass. Nga đã tiến sâu khoảng 16 km vào hậu tuyến Ukraine, đe dọa đánh vòng sườn các vị trí của Ukraine.

Ukraine tuyên bố đà tiến công của Nga hiện dường như đã bị chặn lại, thậm chí ở một số nơi còn bị đẩy lùi. Tuy nhiên, các nhà phân tích quân sự lưu ý rằng lỗ hổng này vẫn có thể trở thành bàn đạp mới để Nga mở các đợt tấn công trong tương lai, phục vụ mục tiêu rộng hơn là kiểm soát toàn bộ phần còn lại của Donbass.

Giới quan sát nhận định rằng đây là một sự tương phản rõ rệt với vị thế của Moscow hơn ba năm trước, trong các cuộc hòa đàm ban đầu tại Istanbul. Khi đó, quân Nga không thành công trong nỗ lực kiểm soát thủ đô Kiev và đang lao đao trước những cuộc phản công dữ dội của Ukraine.

Ukraine cảm ơn “bức thư hoà bình” của Đệ nhất phu nhân Mỹ

Ngày 16-8, Chánh văn phòng của Tổng thống Ukraine - ông Andriy Yermak đã gửi lời cảm ơn Đệ nhất phu nhân Mỹ Melania Trump vì đã kêu gọi Tổng thống Nga Vladimir Putin bảo vệ trẻ em vùng chiến sự, theo CNN.

“Việc đưa các em nhỏ Ukraine trở về quê hương cần được xem là một điều kiện quan trọng trong bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào" - ông Andriy Yermak viết trên mạng xã hội.

Ông Yermak cho biết ông “biết ơn” bà Melania Trump vì bức thư gửi Tổng thống Nga, trong đó bà kêu gọi ông Putin “tự mình khôi phục” tiếng cười trong trẻo của những đứa trẻ.

Nga chưa bình luận về phát ngôn của ông Yermak.

Trước đó, tiếp ông Putin tại Alaska, ông Trump đã trực tiếp trao tận tay nhà lãnh đạo Nga “bức thư hòa bình” của Đệ nhất phu nhân Mỹ Melania Trump.

Ngay sau khi nhận thư, ông Putin đã đọc nó trước sự chứng kiến của phái đoàn Mỹ và Nga.

THẢO VY/Theo PLO