Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã phê duyệt các kế hoạch tấn công Iran nhưng chưa đưa ra quyết định cuối cùng, theo nhiều nguồn tin. “Không ai biết tôi sẽ làm gì,” ông nói với báo giới. Một số nguồn tin cho biết ông Trump đang chờ xem liệu Iran có từ bỏ chương trình hạt nhân của mình hay không. Tổng thống cho biết Iran muốn đàm phán, nhưng nói thêm rằng “đã hơi muộn rồi.” Lãnh tụ tối cao của Iran, Ayatollah Ali Khamenei, thề không đầu hàng và cảnh báo sẽ gây ra “tổn thất không thể khắc phục” nếu Mỹ tấn công.
Trong khi đó, Israel yêu cầu người dân gần lò phản ứng nước nặng ở thành phố Arak, miền trung Iran, sơ tán khi nước này tiếp tục chiến dịch ném bom. Tình trạng kẹt xe kéo dài đã diễn ra tại Tehran khi người dân tháo chạy khỏi thủ đô. Thủ tướng Israel, Binyamin Netanyahu, cho biết nước ông đang “tiến từng bước” trong sứ mệnh phá hủy chương trình hạt nhân của Iran. Đáp lại, Iran tiếp tục phóng thêm tên lửa vào Israel.
Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) giữ nguyên lãi suất cơ bản ở mức 4,25–4,5%. Các nhà hoạch định chính sách tiền tệ Mỹ đang chia rẽ về việc có nên hạ lãi suất trong năm nay hay không. Chủ tịch Fed, Jerome Powell, cho biết ông dự đoán thuế quan sẽ làm giá cả tăng lên, nhưng tác động và thời gian chúng có hiệu lực là “rất không chắc chắn.” Ông Trump muốn Fed hạ lãi suất và trước đó đã gọi ông Powell là “kẻ ngu ngốc.”
Nippon Steel đã hoàn tất việc mua lại US Steel, trong một thương vụ sáp nhập được công bố lần đầu vào năm 2023. Joe Biden từng chặn thương vụ này, nhưng tháng trước ông Trump đã chấp thuận một “quan hệ đối tác có kế hoạch” giữa công ty Nhật Bản và đối thủ Mỹ. Theo thỏa thuận, chính phủ Mỹ có một “cổ phiếu vàng” cho phép kiểm soát một số quyết định của hãng thép này.
Ít nhất 33 người đã thiệt mạng vì đạn và không kích của Israel ở Gaza hôm thứ Tư, bao gồm 11 người Palestine đang đi tìm lương thực, theo các nhân viên cứu hộ và y tế địa phương. Quân đội Israel cho biết đã bắn cảnh báo trong khu vực vào ban đêm nhưng không biết có người bị thương. Hơn 50 người Palestine cũng bị giết khi đang chờ nhận viện trợ hôm thứ Ba, theo bộ y tế Gaza, cơ quan cáo buộc Israel là thủ phạm.
New Zealand đã tạm dừng hàng triệu đô la viện trợ cho Quần đảo Cook vì “nội dung và phạm vi” của các thỏa thuận mà quốc đảo Thái Bình Dương này ký với Trung Quốc hồi tháng 2. New Zealand từ lâu đã là nhà tài trợ lớn nhất của Quần đảo Cook và nói bị “qua mặt” về các thỏa thuận này, trong đó có hợp tác về khai thác biển sâu. Nhiều đảo quốc Thái Bình Dương gần đây đã tăng cường quan hệ với Trung Quốc.
Thống đốc Ngân hàng Trung ương Trung Quốc Phan Công Thắng cho biết ông kỳ vọng một “hệ thống tiền tệ quốc tế đa cực mới” sẽ xuất hiện, trong đó đồng nhân dân tệ sẽ cạnh tranh hơn với đô la Mỹ. Tại một diễn đàn tài chính ở Thượng Hải, ông cảnh báo về “sự phụ thuộc quá mức” vào một đồng tiền duy nhất. Tuy vậy, hiện tại đồng nhân dân tệ vẫn khó có thể thay thế vai trò quốc tế của đô la Mỹ.
Con số trong ngày: 12 trên 15, là số mô hình AI mã nguồn mở hàng đầu hiện nay đến từ Trung Quốc.
TIÊU ĐIỂM
Tập ba của câu chuyện cấm hay không cấm TikTok ở Mỹ
Nếu một nhà đầu tư không đến từ Trung Quốc không mua lại chi nhánh Mỹ của TikTok trước thứ Năm, ứng dụng này sẽ bị cấm. Ít nhất đó là kế hoạch ban đầu. Nhưng đây là lần thứ ba TikTok được gia hạn. (Thời hạn gốc, theo luật, là ngày 19 tháng 1.) “Ông Trump không muốn TikTok bị tắt,” Nhà Trắng cho biết. Và vì vậy, ứng dụng này sẽ tiếp tục hoạt động thêm ít nhất 90 ngày nữa.
Chính quyền Trump đang tổ chức một cuộc đấu giá hỗn loạn cho TikTok, ứng dụng được hơn 170 triệu người Mỹ sử dụng. Hồi tháng 4, tổng thống dường như muốn sử dụng TikTok làm đòn bẩy trong đàm phán thương mại với Trung Quốc: ông gợi ý rằng Trung Quốc có thể bán TikTok nếu Mỹ hạ thuế quan. Nhưng cuộc chiến thương mại leo thang đã làm giảm động lực cho thương vụ. Một số nhà lập pháp nóng ruột — thuộc cả hai đảng Cộng hoà và Dân chủ — đang thúc ép chính quyền thực thi luật bằng cách buộc bán hoặc cấm TikTok. Song ban lãnh đạo TikTok dường như không hề lo lắng.
Trump đối đầu với các thành phố lớn của Mỹ
Vào thứ Năm, các thị trưởng Mỹ sẽ tụ họp tại Tampa, Florida, trong cuộc họp thường niên. Nhưng lãnh đạo của ba thành phố lớn nhất nước — New York, Chicago và Los Angeles — sẽ không tham dự. Họ đang phải giải quyết một vấn đề cấp bách: cuộc đàn áp các thành phố Dân chủ của Donald Trump. Hôm 15 tháng 6, ông đe dọa sẽ thực hiện các cuộc truy quét người nhập cư tại “Trung tâm Quyền lực của đảng Dân chủ,” lặp lại lời hứa sẽ triển khai “Chương trình Trục xuất Quy mô Lớn nhất trong Lịch sử.”
Căng thẳng đang lên cao. Ngày 7 tháng 6, ông Trump đã ra lệnh điều động ít nhất 2.000 lính Vệ binh Quốc gia tới Los Angeles để dập tắt các cuộc biểu tình chống trục xuất. Còn tại New York hôm 17 tháng 6, các đặc vụ liên bang đã bắt giữ Brad Lander, ứng cử viên thị trưởng, tại một tòa án nhập cư. Ông là chính trị gia Dân chủ thứ năm thuộc các bang xanh bị còng tay. Đảng Cộng hoà cho rằng ông cố tình bị bắt để tranh thủ phiếu bầu cho cuộc bầu cử sơ bộ sắp tới; trong khi đó, đảng Dân chủ gọi vụ bắt giữ là đòn giáng vào nền dân chủ. Dù thế nào, chính trị ở các thành phố Mỹ đang ngày càng gay gắt.
Liệu Mỹ có tấn công Iran?
Tổng thống Donald Trump đang tập hợp lực lượng quân sự ở Trung Đông, nhưng vẫn khiến thế giới phải đoán xem liệu ông có sử dụng chúng để giúp Israel phá hủy các cơ sở hạt nhân của Iran hay không. “Tôi có thể làm. Tôi cũng có thể không làm. Không ai biết tôi sẽ làm gì cả.”
Những người ủng hộ nói rằng đây sẽ là một chiến dịch giới hạn với mục tiêu giới hạn: phá hủy các cơ sở hạt nhân ngoài tầm với của Israel, đặc biệt là nhà máy làm giàu uranium Fordow nằm sâu trong núi. Chỉ có Mỹ sở hữu bom xuyên boongke GBU-57 đủ sức phá hủy nó, cùng với máy bay ném bom B-2.
Những người phản đối, đặc biệt là trong phong trào MAGA của ông Trump, cho rằng Israel đang cố kéo Mỹ vào một chiến dịch thay đổi chế độ, có nguy cơ biến thành một cuộc chiến bất tận như tại Iraq hay Afghanistan. Có thể ông Trump hy vọng đạt được một thỏa thuận đàm phán cuối cùng. Nhưng như ông nói, “bây giờ thì hơi muộn để nói chuyện rồi.”
Theo Nghiên cứu Quốc tế
In bài viết