Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Thủ tướng Israel, Binyamin Netanyahu, đã ủng hộ kế hoạch của Donald Trump nhằm chấm dứt chiến tranh ở Gaza. Đề xuất của ông Trump, vốn được nhiều lãnh đạo Ả Rập hậu thuẫn, bao gồm việc thả toàn bộ con tin người Israel và 250 tù nhân Palestine đang thụ án chung thân tại Israel, cũng như phi quân sự hóa Gaza. Ông Trump sẽ làm chủ tịch một “Hội đồng Hòa bình” lâm thời. Giờ đây, Hamas và phe dân tộc tôn giáo trong chính phủ của ông Netanyahu phải được thuyết phục.
Nước Mỹ tiến gần hơn tới nguy cơ đóng cửa chính phủ. Trong một cuộc gặp với ông Trump, các lãnh đạo Cộng hòa và Dân chủ đã không đạt được thỏa thuận ngân sách cho các cơ quan liên bang trước hạn chót vào sáng thứ Tư. Đảng Dân chủ, vốn đang tìm kiếm nhượng bộ về tài trợ y tế, cho biết vẫn còn “khác biệt lớn.” Phó tổng thống J.D. Vance cho rằng phe Dân chủ đang dùng “bất đồng chính sách làm đòn bẩy.”
YouTube trở thành nền tảng công nghệ mới nhất đạt thỏa thuận với ông Trump, chi trả 24,5 triệu USD để kết thúc một vụ kiện về kiểm duyệt. Trang web phát trực tuyến video thuộc sở hữu Alphabet đã cấm ông Trump sau khi những người ủng hộ ông tấn công tòa nhà Quốc hội hồi tháng 1/2021. Meta và X cũng từng cấm ông Trump, trước khi đảo ngược quyết định và dàn xếp các vụ kiện. Từ sau khi tái đắc cử, các công ty công nghệ từng đối đầu nay đang nỗ lực lấy lòng tổng thống.
Một tòa án ở Trung Quốc đã tuyên án tử hình 11 thành viên của một gia đình bị kết tội điều hành các trung tâm lừa đảo ở Myanmar, theo truyền thông nhà nước Trung Quốc. Các quan chức Myanmar bắt giữ họ vào năm 2023 và giao cho Trung Quốc. Nhóm nghi phạm này được cho là đã hoạt động ở Laukkai, một thị trấn gần biên giới Trung Quốc. Tội phạm mạng là một trụ cột trong nền kinh tế Myanmar.
Tổng thống Madagascar đã giải tán chính phủ sau nhiều ngày thanh niên biểu tình trên khắp đất nước. Andry Rajoelina cho biết ông hiểu “sự giận dữ, nỗi buồn và những khó khăn do mất điện và thiếu nước.” Người biểu tình đã kêu gọi ông từ chức. Trước đó, cảnh sát đã đụng độ với hàng nghìn người. Liên Hợp Quốc cho biết 22 người đã thiệt mạng và chỉ trích “phản ứng bạo lực” của lực lượng an ninh.
Giá vàng vượt 3.800 USD/ounce, một kỷ lục mới, nâng mức tăng từ đầu năm lên hơn 45%. Lo ngại chính phủ Mỹ có thể đóng cửa là một phần nguyên nhân cho đợt tăng giá này. Dự trữ vàng của Mỹ hiện trị giá hơn 1 nghìn tỷ USD — mặc dù về mặt chính thức, kho vàng này chỉ được ghi nhận 11 tỷ USD, theo mức giá 42,22 USD/ounce được ấn định từ năm 1973.
“Một cuộc cắt mạng viễn thông toàn quốc” do Taliban áp đặt đã có hiệu lực ở Afghanistan, theo Netblocks, một tổ chức giám sát an ninh mạng. TOLOnews, một đài truyền hình Afghanistan, cảnh báo rằng mạng lưới của họ sẽ “bị gián đoạn.” Tháng này Taliban đã tháo dỡ các đường cáp quang ở một số khu vực “để ngăn chặn sự vô đạo đức.” Kể từ khi trở lại nắm quyền vào năm 2021, lực lượng nổi dậy này đã ban hành nhiều hạn chế và tước đi nhiều quyền tự do của phụ nữ.
Con số trong ngày: 49%, là mức giảm các vụ kiện trục xuất do chủ nhà đệ đơn tại thành phố New York trong giai đoạn 2016–2024.
TIÊU ĐIỂM
Kinh tế Trung Quốc ảm đạm
Vào ngày 15 tháng 8 theo lịch âm của Trung Quốc, cả nước sẽ ăn Tết Trung thu. Năm nay lễ hội rơi vào ngày 6 tháng 10, và theo truyền thống là để ăn mừng mùa gặt. Năm nay nhiều người sẽ ăn mừng một “mùa bội thu” khác: thị trường chứng khoán Trung Quốc đã tăng hơn 40% so với lễ hội năm ngoái.
Nhưng dù thị trường phục hồi, nền kinh tế vẫn không khả quan hơn. Một khảo sát các nhà quản lý mua hàng, do Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc công bố hôm thứ Ba, cho thấy dịch vụ đã chậm lại trong tháng 9, gần như triệt tiêu sự cải thiện khiêm tốn trong sản xuất và xây dựng. Ngân hàng trung ương có thể hạ lãi suất để hỗ trợ nền kinh tế, nhưng họ sẽ thận trọng vì không muốn thị trường chứng khoán quá nóng.
Quân đội Mỹ và “tinh thần chiến binh”
Hàng trăm tướng lĩnh và đô đốc hàng đầu của Mỹ sẽ tập trung tại Đại học Thủy quân Lục chiến ở Virginia vào thứ Ba. Cuộc họp bất thường và được triệu tập vội vã bởi bộ trưởng chiến tranh, Pete Hegseth, đã gây hoang mang và lo lắng cho nhiều lãnh đạo quân đội. Ông Hegseth dự kiến sẽ trình bày tầm nhìn của mình về một “tinh thần chiến binh.” Một số người lo ngại khả năng có những vụ sa thải hoặc giáng chức. Không để ông Hegseth chiếm sóng, Donald Trump thông báo vào phút chót rằng ông cũng sẽ tham dự. “Tôi muốn nói với các tướng rằng chúng ta yêu họ, họ là những nhà lãnh đạo đáng trân trọng,” tổng thống tuyên bố.
Cuộc họp kỳ lạ này diễn ra trong bối cảnh quan hệ dân sự-quân sự đang khá căng thẳng. Ông Hegseth đã thanh trừng hàng loạt lãnh đạo quân đội. Thứ Bảy vừa qua, ông Trump ra lệnh triển khai Vệ binh Quốc gia tới Portland với lý do trấn áp biểu tình, cho phép sử dụng “toàn lực” nếu cần. Buổi “cổ vũ tinh thần” của ông Hegseth sẽ chẳng làm giảm bớt lo ngại về việc quân đội Mỹ bị chính trị hóa.
Liên Hợp Quốc bàn về khủng hoảng người Rohingya
Cuộc sống của khoảng 1 triệu người tị nạn Rohingya ở Bangladesh — và những người còn lại tại bang Rakhine ở Myanmar — từ lâu đã ảm đạm. Hàng loạt khó khăn gần đây càng khiến tình cảnh tồi tệ hơn. Hôm thứ Ba, Liên Hợp Quốc sẽ tổ chức một hội nghị cấp cao lần đầu tiên ở New York về nhóm người Hồi giáo bị đàn áp này.
Vấn đề cấp bách nhất là kinh phí cho các trại tị nạn khổng lồ ở Bangladesh. Mỹ, nhà tài trợ lớn nhất, đã cắt giảm viện trợ, khiến nhiều phòng khám và trường học phải đóng cửa. Trong khi nguồn tiền cạn kiệt, số lượng người Rohingya đi tị nạn tiếp tục tăng. Nhiều người đã phải rời bỏ nhà cửa ở Rakhine trong các cuộc giao tranh giữa chính quyền quân sự Myanmar và Quân đội Arakan, một lực lượng dân tộc thiểu số cũng bị cáo buộc nhắm vào người Rohingya. Ít ai kỳ vọng Liên Hợp Quốc sẽ tìm ra giải pháp lâu dài, nhưng hy vọng là sự chú ý mới có thể giúp dòng viện trợ quay trở lại các khu trại.
Kinh tế Mỹ có vẻ lạc quan
Câu chuyện phổ biến về nền kinh tế Mỹ trong nửa đầu năm nay là tăng trưởng và thị trường việc làm đã bị chính sách thuế quan của Donald Trump làm cho ảm đạm. Thuế quan thực sự đã gây ra thiệt hại. Nhưng số liệu mới nhất cho thấy nền kinh tế tỏ ra bền bỉ hơn dự đoán.
Các điều chỉnh mới về GDP đã nâng tăng trưởng nửa đầu năm 2025, từ mức ước tính ban đầu 1,2% theo năm (công bố tháng 7) lên 1,6% theo số liệu mới nhất trong tháng này — không phải quá mạnh mẽ, nhưng cũng không thảm hại. Số liệu tiêu dùng gần đây khả quan, trong khi chỉ số nhà quản lý mua hàng (PMI) của tháng trước cũng tăng nhẹ. Số lượng việc làm mới yếu, nhưng có thể phản ánh nhập cư chậm lại. Dữ liệu việc làm và PMI mới trong tuần tới sẽ cung cấp thêm thông tin. Trớ trêu thay, tin tốt về kinh tế lại có thể là điều khó chịu cho Cục Dự trữ Liên bang. Donald Trump đã thúc ép ngân hàng trung ương hạ lãi suất. Nếu tình hình kinh tế trông sáng sủa hơn, giữa tổng thống và Fed sẽ có một cuộc đối đầu gay gắt.
Theo Nghiên cứu Quốc tế
In bài viết