Dù các chuyến thăm cấp cao Nga – Ấn không phải hiếm, chuyến đi lần này mang tính biểu tượng quan trọng, khẳng định vai trò của hai cường quốc Á–Âu trong định hình các xu thế toàn cầu.
Công tác chuẩn bị đã bước vào giai đoạn cuối sau cuộc hội đàm giữa Ngoại trưởng Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar và người đồng cấp Nga Sergey Lavrov tại Moskva ngày 17/11. Trong khuôn khổ chuyến thăm, Tổng thống Putin sẽ dự Hội nghị thượng đỉnh Nga – Ấn thường niên lần thứ 23 theo lời mời của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, đồng thời có cuộc gặp riêng với Tổng thống Ấn Độ Droupadi Murmu. Hai bên đã thống nhất về gói văn kiện lớn định hình phát triển quan hệ đối tác chiến lược đặc biệt và đặc quyền trong những năm tới.
Từ phía New Delhi, hội nghị thượng đỉnh sẽ là dịp rà soát toàn diện các kết quả hợp tác và đề ra định hướng tăng cường quan hệ chiến lược, đồng thời trao đổi về các vấn đề khu vực và toàn cầu. Điện Kremlin cũng nhấn mạnh chương trình nghị sự gồm những lĩnh vực then chốt như chính trị–an ninh, thương mại, năng lượng, khoa học–kỹ thuật, đồng thời thảo luận sâu về các điểm nóng quốc tế.
Trong hai năm qua, quan hệ Nga – Ấn mang tính chất thận trọng, tránh phô trương, chủ yếu tập trung vào đàm phán thực chất dù hai nước vẫn hợp tác trong BRICS và Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO). Tuy nhiên, cục diện bắt đầu khởi sắc sau hai chuyến thăm của Thủ tướng Modi tới Moskva và Kazan vào tháng 7 và 10/2024, tạo đà cho sự phục hồi mạnh mẽ trong trao đổi chính trị và hợp tác thực chất.
Theo người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov, chương trình nghị sự lần này bao gồm thảo luận về hàng loạt vấn đề hợp tác quân sự – lĩnh vực vốn đóng vai trò trụ cột của quan hệ song phương. Hai bên dự kiến ký một loạt văn kiện quan trọng, trong đó có nội dung liên quan chuyển giao hệ thống phòng thủ S-400 và tiêm kích thế hệ mới Su-57. Bên cạnh đó, hợp tác trong năng lượng hạt nhân, dầu khí, hàng không vũ trụ, khoa học – công nghệ và thương mại đều nằm trong danh mục ưu tiên.
Nội dung đáng chú ý nhất là hợp tác năng lượng, đặc biệt là vấn đề nhập khẩu dầu mỏ của Ấn Độ từ Nga. Hiện Nga chiếm khoảng 35% tổng lượng dầu nhập khẩu của Ấn Độ, tương đương 1,7 triệu thùng/ngày. Nguồn cung đa dạng và mức chiết khấu 5% giúp New Delhi kiểm soát giá nhiên liệu và kiềm chế lạm phát trong nước – điều có ý nghĩa lớn đối với ổn định vĩ mô giai đoạn hậu đại dịch COVID-19.
Tuy nhiên, Mỹ đang gia tăng sức ép buộc Ấn Độ giảm phụ thuộc vào dầu Nga, đưa Ấn Độ vào chương trình trừng phạt liên quan Moskva và áp mức thuế 25% đối với dầu Nga nhập khẩu vào Ấn Độ – khiến tổng thuế suất lên tới 50%. Trong bối cảnh Nga đang đối mặt rủi ro phải xây dựng ngân sách “không dầu mỏ” lần đầu tiên vì sức ép trừng phạt, chính sách dầu khí trở thành chủ đề then chốt của cuộc gặp và là phép thử đối với khả năng chống chịu của quan hệ Nga – Ấn trước áp lực địa chính trị.
Một trọng tâm khác của chuyến thăm là vấn đề tài chính – thanh toán. Hai bên đang tìm cách cân bằng thương mại song phương – vốn đang nghiêng mạnh về phía Nga – thông qua các cơ chế thanh toán mới, bao gồm khả năng triển khai hệ thống thẻ “Mir” của Nga tại Ấn Độ. Giải pháp này không chỉ phục vụ du khách Nga, mà còn giúp hai nước tránh những hạn chế từ hệ thống tài chính phương Tây.
Một loạt lĩnh vực kinh tế khác cũng nổi lên trong chương trình nghị sự, trong đó có xuất khẩu ô tô Ấn Độ sang Nga. Thị trường Nga đang thiếu xe châu Âu, trong khi xe Trung Quốc vẫn gặp rào cản tâm lý với người tiêu dùng.
Tiếp đến là thỏa thuận về di cư lao động. Theo The Economic Times, thỏa thuận cho phép lao động Ấn Độ làm việc hợp pháp tại các dự án xây dựng và công nghiệp của Nga đã được chuẩn bị và có thể ký kết trong chuyến thăm. Hai bên đặt mục tiêu thương mại 100 tỷ USD vào năm 2030, tăng mạnh so với mức 67 tỷ USD hiện nay. Những sáng kiến này đều nhằm tạo trụ cột kinh tế vững chắc, tăng tính tự chủ của quan hệ song phương trước những biến động bên ngoài.
Chuyến thăm Ấn Độ của Tổng thống Putin còn mang ý nghĩa chiến lược vượt ra ngoài lợi ích song phương.
Đối với Nga, việc đẩy mạnh quan hệ với Ấn Độ là bước đi nhằm đa dạng hóa đối tác tại châu Á, giảm lệ thuộc vào Trung Quốc trong bối cảnh quan hệ Moskva – Bắc Kinh đang ngày càng gắn bó nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro mất cân bằng. Đặc biệt, việc lãnh đạo Nga, Trung Quốc và Ấn Độ duy trì trao đổi cấp cao thường xuyên cho thấy một tam giác quyền lực Á – Âu đang định hình và có thể trở thành đối trọng với chiến lược “ngoại giao thương lượng song phương” mà Mỹ đang triển khai nhằm kiềm chế các trung tâm quyền lực mới.
Với Ấn Độ, động lực mang tính thực dụng kinh tế lẫn chiến lược đều rõ rệt. Việc duy trì quan hệ với Nga giúp New Delhi bảo đảm nguồn cung quốc phòng ổn định; giữ giá năng lượng trong nước ở mức hợp lý; có thêm một đối tác cân bằng trong quan hệ với Trung Quốc; củng cố vị thế “tự chủ chiến lược”, không đứng hẳn về bất kỳ bên nào trong cạnh tranh Mỹ – Trung – Nga. Trong bối cảnh thế giới đang dịch chuyển sang cấu trúc đa cực linh hoạt, Ấn Độ tìm cách tối ưu lợi ích và không để mình rơi vào thế bị kéo về bất kỳ phe nào – và Nga là một mắt xích quan trọng trong chiến lược đó.
Ngay trước khi lên đường tới New Delhi, ngày 2/12, Tổng thống Putin tuyên bố Nga sẽ nâng tầm hợp tác với Trung Quốc và Ấn Độ lên một tầm cao mới về chất nhằm tạo dựng những mối quan hệ ổn định giữa dòng chảy biến động dữ dội của thế giới hiện nay. Tuyên bố này cho thấy rõ ý định chiến lược của Moskva: kết nối và củng cố trục hợp tác Á–Âu nhằm đối phó với áp lực trừng phạt, đồng thời khẳng định Nga không bị cô lập trên trường quốc tế.
Chuyến thăm Ấn Độ của Tổng thống Putin vì thế không chỉ là hoạt động đối ngoại thường kỳ, mà là phép thử quan trọng đối với cấu trúc quyền lực mới đang hình thành. Đó là phép thử cho khả năng tự chủ của Ấn Độ, cho nỗ lực thoát thế phụ thuộc của Nga và cho triển vọng mở rộng quan hệ giữa hai cường quốc Á–Âu trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược ngày một phức tạp trên toàn cầu.
Tâm Hằng (TTXVN)
Nguồn baotintuc.vn
In bài viết