Ngày 30-10, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến sẽ có cuộc gặp song phương bên lề Hội nghị Cấp cao Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) 2025 tại Hàn Quốc.
Cuộc tiếp xúc ngoại giao quan trọng
Giới quan sát đánh giá thượng đỉnh Trump-Tập lần này sẽ là một trong những sự kiện ngoại giao quan trọng nhất trong năm. Đặc biệt khi xét trong bối cảnh mối quan hệ kinh tế Mỹ - Trung đứng trước ngưỡng quyết định sau nhiều vòng căng thẳng leo thang xen kẽ các giai đoạn “hạ nhiệt” tạm thời, hãng Bloomberg đưa tin.
Chia sẻ với các phóng viên trên chuyên cơ Không lực Một hôm 27-10, ông Trump cho biết hai bên chưa đạt được thỏa thuận nào, song ông “cảm thấy lạc quan” trước thềm cuộc gặp với ông Tập.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết, trong các cuộc đàm phán cuối tuần qua với phái đoàn Trung Quốc do Phó Thủ tướng Hà Lập Phong (He Lifeng) dẫn đầu, hai bên đã xây dựng được một khuôn khổ thỏa thuận để Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập có thể hoàn tất trong cuộc gặp sắp tới. Ông Bessent không nêu rõ thỏa thuận này có gì.
Theo giới phân tích, việc Washington muốn xúc tiến đối thoại trực tiếp với Bắc Kinh phản ánh thực tế rằng nền kinh tế toàn cầu không thể chịu đựng một cuộc chiến thương mại kéo dài mà không gánh chịu hậu quả nặng nề, đặc biệt trong vấn đề lạm phát.
Về phía Trung Quốc, nước này đang nỗ lực thích ứng với yêu cầu từ Washington, trong bối cảnh các biện pháp trừng phạt của Mỹ đã hạn chế đáng kể khả năng tiếp cận thị trường của doanh nghiệp Trung Quốc. Điều này càng trở nên quan trọng khi kim ngạch thương mại song phương giữa hai nước năm ngoái đã vượt mức 600 tỉ USD.
Cả Mỹ và Trung Quốc đều có lợi ích chung trong việc trấn an tâm lý bất ổn của thị trường toàn cầu. Hai nền kinh tế lớn nhất nhì thế giới là trụ cột của hệ thống chính trị, kinh tế, quốc phòng và an ninh của phần lớn các quốc gia, dù mức độ phụ thuộc khác nhau tùy theo đặc điểm địa lý và lợi ích chiến lược của từng khu vực.
Triển vọng và kịch bản sắp tới
Theo Bloomberg, hai nhà lãnh đạo dự kiến sẽ thảo luận nhiều vấn đề nổi bật, bao gồm đất hiếm, kiểm soát xuất khẩu, nguồn cung fentanyl, hoạt động của TikTok, thuế vận tải biển, thương mại đậu nành, các mức thuế bổ sung giữa hai nước, và chiến sự Nga-Ukraine.
Hiện chưa rõ ông Trump và ông Tập sẽ đạt được gì trong cuộc họp, song giới quan sát dự đoán nhà lãnh đạo rất có khả năng sẽ thống nhất được một thỏa thuận thương mại tạm thời.
Thỏa thuận này có thể giúp giảm đáng kể tác động từ thuế quan đối với cả hai nền kinh tế, đồng thời duy trì phần lớn hoạt động xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ, theo phân tích của Bloomberg Economics.
Theo đánh giá của hai chuyên gia kinh tế Maeva Cousin và Rana Sajedi, nếu Mỹ bãi bỏ mức thuế 20% đối với hàng hóa Trung Quốc có liên quan đến fentanyl, nhưng vẫn giữ thuế theo ngành và áp mức thuế đối ứng 10%, thì tác động tiêu cực sẽ giảm đáng kể.
Trong trường hợp này, Trung Quốc chỉ mất dưới 10% lượng hàng xuất khẩu sang Mỹ, thay vì sụt giảm tới 70% nếu toàn bộ thuế hiện nay được giữ nguyên. Thiệt hại đối với GDP của Mỹ cũng giảm mạnh, chỉ còn khoảng 0,5%.
Triển vọng về một thỏa thuận như vậy đã khiến thị trường toàn cầu lạc quan sau khi hai bên đạt được thỏa thuận khung vào cuối tuần qua. Một quan chức Trung Quốc cho biết rằng sau cuộc đàm phán tại Malaysia hôm 26-10, hai bên đã đạt đồng thuận sơ bộ về kiểm soát xuất khẩu, fentanyl và thuế vận tải biển.
Bộ trưởng Bessent sau đó xác nhận rằng cảnh báo áp thuế 100% lên hàng Trung Quốc “đã không còn trên bàn” và bày tỏ kỳ vọng Bắc Kinh sẽ tăng mạnh nhập khẩu đậu nành cũng như tạm hoãn áp dụng các biện pháp kiểm soát đất hiếm quy mô lớn.
Nếu cuộc gặp dẫn đến việc hai bên ký kết một thỏa thuận kinh tế toàn diện, như nhiều nguồn tin dự đoán, điều đó có thể làm chậm lại đà leo thang của cuộc chiến thuế quan hiện nay.
Sự kiện này cũng được kỳ vọng sẽ củng cố niềm tin của thị trường vào triển vọng quan hệ thương mại Mỹ - Trung, qua đó khuyến khích nhà đầu tư tái tham gia thị trường và mở rộng dòng vốn đầu tư.
Đối với Trung Quốc, một thỏa thuận tạm thời có thể mang lại “khoảng thở” cho các sáng kiến kinh tế lớn như Vành đai và Con đường (BRI), góp phần giảm bớt căng thẳng khu vực đã gia tăng trong những năm gần đây, đặc biệt tại các quốc gia tham gia dự án.
Dẫu vậy, ngay cả khi đạt được một số thỏa thuận, thượng đỉnh Trump-Tập khó có thể đánh dấu hồi kết cho cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung. Thay vào đó, đây sẽ là một thỏa hoãn thương mại tạm thời, cho phép hai bên có thêm thời gian đánh giá lại ưu tiên chiến lược, chuẩn bị cho các bước đi tiếp theo và tìm kiếm những hướng đi mới nhằm duy trì vị thế trong trật tự kinh tế toàn cầu.
Bloomberg Economics cũng đưa ra hai kịch bản khác để đánh giá triển vọng thương mại toàn cầu.
Trong kịch bản thứ nhất, mang tên “Chỉ riêng Trung Quốc”, tình trạng dư thừa công suất do chính sách công nghiệp của Bắc Kinh lan rộng ra toàn cầu. Khi đó, các nước khác áp dụng thuế theo cách của Mỹ, còn Trung Quốc đáp trả bằng các biện pháp tương tự. Hệ quả là GDP của Trung Quốc có thể giảm tới 4% vào năm 2030.
Trong kịch bản thứ hai, gọi là “Pháo đài Bắc Mỹ”, Mỹ, Mexico và Canada tăng cường liên kết, xóa bỏ thuế quan giữa ba nước nhưng lại nâng thuế với phần còn lại của thế giới. Điều này khiến Canada và Mexico chịu thiệt hại lớn, trong khi Trung Quốc mất “cửa sau” để tiếp cận thị trường Mỹ thông qua các đối tác khu vực.
Theo Bloomberg Economics, mức thuế trung bình mà các nhà nhập khẩu Mỹ hiện phải chịu đã tăng lên gần 16%, so với hơn 2% của một năm trước. Báo cáo nhận định rằng khi Mỹ rời xa thương mại toàn cầu, nước này có thể trở thành bên thua thiệt lớn nhất, với tăng trưởng GDP giảm 0,7% vào năm 2030.
Dù chính quyền ông Trump kỳ vọng việc tăng cường sản xuất nội địa sẽ mang lại lợi ích, song những lợi ích này khó có thể bù đắp cho thiệt hại trong lĩnh vực dịch vụ và chi phí đầu vào tăng cao, khiến nền kinh tế nhìn chung kém hiệu quả hơn.
DƯƠNG KHANG/Theo PLO
In bài viết