Theo trang tin defenseone.com ngày 17/6, cuộc đối đầu căng thẳng giữa Iran và Israel đã bước vào một giai đoạn mới, đặc biệt sau các cuộc tấn công của Israel nhằm vào các nhà lãnh đạo quân sự và địa điểm hạt nhân của Iran. Amos Yadlin, cựu Giám đốc tình báo quân sự Israel và hiện là cố vấn không chính thức của chính phủ Israel, đã phác thảo bốn kịch bản tiềm năng cho diễn biến tiếp theo của cuộc xung đột này.
Ông Yadlin lưu ý, cách các kịch bản này diễn ra phụ thuộc vào phản ứng của các cường quốc toàn cầu như Mỹ, Trung Quốc, và Nga, bên cạnh chính Iran. Tuy nhiên, điểm chung của tất cả các kịch bản là hành động quân sự của Israel được dự đoán sẽ tiếp tục.
Ông Yadlin cũng đánh giá cao hoạt động quân sự của Israel, đặc biệt là chiến dịch tập kích ban đầu do tính chất bí mật và phân tán của chương trình hạt nhân ở Iran, bao gồm "các địa điểm làm giàu uranium, các địa điểm hạt nhân khác trên khắp cả nước". Ông Yadlin cho rằng các cuộc tấn công này "rất hiệu quả đối với vũ khí hạt nhân", nhưng "hạt nhân là không đủ" và Israel có thể sẽ tiếp tục tấn công các tài sản quân sự khác của Iran, đặc biệt là khoảng 3.000 tên lửa của nước này.
Kịch bản 1: Cuộc chiến "song phương" Israel - Iran, Mỹ đứng ngoài
Kịch bản đầu tiên mà ông Yadlin đưa ra là một cuộc chiến giữa Israel và Iran, trong đó Mỹ phần lớn sẽ đứng ngoài cuộc. Sau các cuộc tấn công ban đầu của Israel, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Marco Rubio đã cẩn thận mô tả chúng là quyết định "đơn phương" của Israel. Tuy nhiên, ông Yadlin tiết lộ rằng các nhà lãnh đạo Israel lại hiểu lập trường của Mỹ là sự chấp thuận ngầm hoặc ít nhất là không can thiệp.
Chuyên gia Yadlin suy đoán rằng thông điệp thực sự từ chính quyền Trump gửi tới Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu có thể là: "Nếu các bạn muốn tấn công, hãy tấn công. Nhưng chúng tôi không tham gia vào việc này. Chúng tôi sợ rằng binh sĩ của chúng tôi đóng ở Qatar, ở Bahrain sẽ bị Iran tấn công. Vậy nên hãy làm đi. Chúc may mắn".
Kịch bản 2: Mỹ tham gia cùng Israel
Kịch bản thứ hai là Mỹ sẽ tham gia cùng Israel để tấn công Iran. Điều này có thể xảy ra nếu hành động trả đũa của Iran ảnh hưởng đến Mỹ, chẳng hạn như bằng cách tấn công trực tiếp các căn cứ hoặc lợi ích của Mỹ, hoặc chặn tuyến vận chuyển dầu qua Eo biển Hormuz. Một cựu quan chức Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ cho biết, dù khó có khả năng Mỹ sử dụng nguồn lực quân sự để giúp Israel ném bom các địa điểm của Iran, nhưng các nhà hoạch định của Mỹ vẫn đang chuẩn bị cho các tình huống bất ngờ.
Brian Finlay, Tổng giám đốc điều hành Trung tâm Stimson, đồng ý rằng Mỹ có thể sẽ cố gắng hạn chế sự tham gia của mình nhưng thừa nhận rủi ro đang gia tăng. Ông Finlay lưu ý rằng Tổng thống Trump đã "rất rõ ràng trong những ngày trước khi diễn ra các cuộc không kích của Israel rằng ông không muốn chứng kiến các cuộc tấn công, rằng họ đang trong giai đoạn đàm phán căng thẳng với Tehran". Điều đó ngụ ý rằng sự tham gia của Mỹ, nếu có, sẽ là một động thái bất đắc dĩ, tiềm ẩn nguy cơ làm tình hình thêm phức tạp và gây bất ổn cho mối quan hệ của Washington với các đồng minh trong khu vực.
Kịch bản 3: Giải pháp ngoại giao của Liên hợp quốc
Kịch bản thứ ba xoay quanh nỗ lực ngoại giao. Mỹ sẽ thúc đẩy một nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc kêu gọi ngừng bắn ngay lập tức. Mục tiêu là khiến Iran phải trả giá về mặt ngoại giao nếu muốn leo thang. Ông Yadlin tin rằng "Nga và Trung Quốc sẽ không phủ quyết thỏa thuận này", điều đó sẽ mang lại cho Tổng thống Trump "những quân bài tốt hơn nhiều" để đàm phán với Iran. Kịch bản này đề cao vai trò của ngoại giao đa phương và sự hợp tác của các cường quốc để kiềm chế xung đột, dù khả năng thành công còn phụ thuộc vào ý chí chính trị của các bên.
Kịch bản 4: Xung đột toàn cầu với sự tham gia của Nga và Trung Quốc
Trong kịch bản cuối cùng, ông Yadlin vẽ ra một bức tranh đáng sợ hơn: Nga và Trung Quốc – cả hai đều là đối tác quan trọng của Iran – quyết định ủng hộ Tehran chống lại Israel và có thể là Mỹ, tạo điều kiện cho một cuộc xung đột toàn cầu. Tuy nhiên, ông Yadlin mô tả kết quả đó là "không thể xảy ra".
Mặc dù khả năng xảy ra là thấp, nhưng viễn cảnh này vẫn là một lời nhắc nhở về rủi ro leo thang trong một thế giới đa cực, nơi các lợi ích địa chính trị phức tạp có thể dẫn đến những hậu quả không lường trước. James Stokes, người chỉ đạo chính sách hạt nhân tại NATO, cho biết "Chúng tôi đang tiếp tục theo dõi tình hình chung ở Trung Đông, các cuộc xung đột đang diễn ra ở đó và chúng tôi sẽ tiếp tục làm như vậy".
Với bốn kịch bản trên, tương lai của cuộc đối đầu Iran - Israel vẫn còn là một ẩn số lớn, phụ thuộc vào nhiều yếu tố phức tạp và sự tương tác của các cường quốc trên trường quốc tế.
Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc
In bài viết