Mặc dù Nga và Ukraine đã tiến hành hai vòng đàm phán tại Thổ Nhĩ Kỳ nhưng triển vọng ngừng bắn vẫn còn xa vời khi cách biệt giữa hai bên quá lớn. Những diễn biến căng thẳng trên chiến trường đầu tháng 6 tiếp tục làm lu mờ hy vọng về một giải pháp hòa bình.
Leo thang chiến trường
Chỉ trong tuần đầu của tháng 6, Ukraine đã liên tiếp mở các cuộc tấn công vào Nga, gây tổn thất lớn cho Moscow.
Ngày 3-6, Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) tuyên bố đã đánh trúng cầu Crimea (nối bán đảo Nga với Crimea) bằng chất nổ được gài dưới nước, theo tờ Kyiv Independent. Người phát ngôn Điện Kremlin - ông Dmitry Peskov sau đó xác nhận vụ nổ, nhưng cho biết không có hư hại nào xảy ra đối với cây cầu.
Vào ngày 1-6, SBU phát động chiến dịch Mạng nhện sử dụng 117 máy bay không người lái (UAV) tấn công loạt sân bay quân sự Nga, đánh trúng hơn 40 oanh tạc cơ chiến lược của Moscow, bao gồm các mẫu như A-50, Tu-95 và Tu-22 M3. Theo Kiev, đòn đánh gây thiệt hại lên tới 7 tỉ USD.
Trước đó, ngày 31-5 xảy ra một vụ nổ đã làm trật bánh một đoàn tàu chở khách ở tỉnh Bryansk (Nga), khiến 7 người thiệt mạng và 104 người bị thương, theo đài RT. Một ngày sau, một cây cầu đường sắt tại tỉnh Kursk bị phá hủy, khiến đoàn tàu đang chạy bị đẩy xuống đường quốc lộ. Phía Nga tố Ukraine đứng sau 2 vụ việc trên, gọi đó là hành động tấn công khủng bố.
Trong khi đó trên chiến trường Ukraine, lực lượng Nga vẫn đang trên đà tiến vào tỉnh Sumy (miền bắc Ukraine), đưa thủ phủ tỉnh này vào tầm bắn của UAV và pháo binh của Moscow, theo đài CNN. Theo ông Ivan Shevtsov - phát ngôn viên của quân đội Ukraine tại khu vực Sumy, lực lượng Nga hiện đang liên tục pháo kích khu vực này, cố gắng tiến vào TP Sumy. Lực lượng Moscow cũng mở nhiều cuộc tấn công bằng tên lửa và UAV ở các tỉnh miền đông Ukraine.
Theo tờ New York Times, chiến dịch mùa hè của Nga tại Ukraine dường như đã bắt đầu. Trong tháng 5, Nga đã kiểm soát được diện tích lớn gấp đôi so với tháng 4, với trung bình khoảng 14,2 km2/ngày, phần lớn là lãnh thổ ở tỉnh Donetsk, theo dữ liệu từ Deepstate - một nhóm giám sát chiến sự Ukraine.
Mặc dù Điện Kremlin không trực tiếp bình luận hoặc thông báo về sự khởi đầu của chiến dịch mùa hè, song Tổng thống Nga Vladimir Putin nói rằng lực lượng Nga đã được giao nhiệm vụ thiết lập một “vùng đệm an ninh” dọc biên giới với Ukraine, RT đưa tin.
Căng thẳng leo thang nhanh chóng giữa hai bên trên chiến trường khiến cuộc chiến thêm khó dự đoán, đặc biệt nguy cơ Moscow trả đũa sau chiến dịch Mạng nhện của Kiev.
Trong cuộc họp chính phủ ngày 4-6, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã cáo buộc giới lãnh đạo Ukraine thực hiện các cuộc tấn công khủng bố trên lãnh thổ Nga nhằm phá hoại các nỗ lực hòa bình. Ông Putin cho biết vụ phá hoại cơ sở hạ tầng đường sắt gần đây ở khu vực Bryansk và Kursk của Nga là một cuộc tấn công có chủ đích vào dân thường nhằm phá hoại các cuộc đàm phán.
Cũng trong ngày 4-6, Tổng thống Putin có cuộc điện đàm với Giáo hoàng Leo XIV, cáo buộc Ukraine đang cố tình leo thang cuộc xung đột bằng cách tấn công vào cơ sở hạ tầng dân sự trên lãnh thổ Nga, theo RT.
Tổng thống Putin và người đồng cấp Mỹ Donald Trump điện đàm trong vòng 75 phút vào ngày 4-6, bàn về chiến dịch Mạng nhện của Ukraine. Tổng thống Trump nói rằng Tổng thống Putin đã “khẳng định rất quyết liệt rằng ông ấy sẽ đáp trả cuộc tấn công gần đây của Ukraine”.
Trước đó, Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitry Medvedev tuyên bố Moscow chắc chắn sẽ đáp trả các cuộc tấn công gần đây của Ukraine. “Sự đáp trả của Nga là điều không thể tránh khỏi. Quân đội của chúng tôi đang trong thế chủ động và sẽ tiếp tục tiến về phía trước. Những gì cần bị phá hủy sẽ bị phá hủy, và những ai cần bị loại bỏ sẽ bị loại bỏ” - ông Medvedev nhấn mạnh.
Đặc phái viên tổng thống Mỹ về Ukraine - ông Keith Kellogg cảnh báo chiến dịch Mạng nhện của Kiev có thể khiến chiến sự Nga-Ukraine leo thang nghiêm trọng và dẫn đến những phản ứng khó lường từ phía Moscow. “Mức độ rủi ro đang tăng mạnh. Khi quý vị nhắm vào những yếu tố cốt lõi trong hệ thống phòng thủ quốc gia của đối phương như bộ ba hạt nhân thì quý vị cũng đang chấp nhận rủi ro lớn hơn, bởi không thể biết phía bên kia sẽ phản ứng ra sao" - ông Kellogg cảnh báo.
Hòa đàm sẽ ra sao?
Chuỗi tấn công của Ukraine nhắm vào lãnh thổ Nga diễn ra trong bối cảnh Moscow và Kiev đã hoàn thành hai vòng đàm phán tại Thổ Nhĩ Kỳ. Dù không có đột phá lớn nào hướng tới lệnh ngừng bắn lâu dài nhưng hai bên đã nhất trí trao đổi tù binh chiến tranh.
Việc tiếp tục tiến trình đàm phán hòa bình giữa hai bên sẽ phụ thuộc vào quy mô trả đũa của Nga và nỗ lực trung gian của Tổng thống Trump.
Ngày 4-6, ông Putin nhấn mạnh rằng Nga có thiện chí giải quyết xung đột bằng con đường chính trị và ngoại giao, song cần phải giải quyết các nguyên nhân gốc rễ để bảo đảm một nền hòa bình lâu dài.
Tổng thống Putin lưu ý rằng các quan chức Ukraine đồng thời yêu cầu lệnh ngừng bắn kéo dài từ 30 đến 60 ngày, cùng với một cuộc họp cấp cao. “Nhưng trong hoàn cảnh hiện tại, liệu có thể đối thoại được không? Có gì để mà đàm phán? Ai lại đàm phán với những kẻ khủng bố?” - ông Putin đặt câu hỏi.
Ông Putin cũng nói rằng Ukraine đã nhiều lần bác bỏ đề xuất của Nga về lệnh ngừng bắn ngắn hạn vì lý do nhân đạo. "Điều này không làm chúng tôi ngạc nhiên và chỉ khiến chúng tôi tin hơn rằng chế độ Kiev ngày nay không hề muốn hòa bình. Đối với họ, hòa bình rất có thể có nghĩa là mất quyền lực" - tổng thống Nga nói thêm.
Ông Yuri Ushakov - trợ lý của tổng thống Nga - cho biết trong cuộc điện đàm với ông Trump ngày 4-6, ông Putin đã nhấn mạnh rằng các cuộc đàm phán giữa Moscow và Kiev đã có hiệu quả. "Tôi xin nhấn mạnh rằng tổng thống của chúng tôi đã mô tả chi tiết nội dung của các cuộc đàm phán và các cuộc đàm phán này nhìn chung là hiệu quả" - ông Ushakov nói.
Ông Ushakov cho biết các bản ghi nhớ phác thảo các kế hoạch hòa bình đã được trao đổi giữa hai bên và sẽ được phân tích, "và chúng tôi hy vọng rằng sau đó hai bên sẽ có thể tiếp tục các cuộc đàm phán".
Trong khi đó, Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky chỉ trích “bản ghi nhớ hòa bình” mà Moscow đưa ra thực chất là một “tối hậu thư”, nói rằng các cuộc đàm phán cấp thấp giữa Nga và Ukraine không còn ý nghĩa nữa. Do đó, ông Zelensky kêu gọi một cuộc gặp trực tiếp với Tổng thống Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Với Tổng thống Trump, nỗ lực kết thúc chiến sự Nga-Ukraine vẫn là ưu tiên đối ngoại của nhà lãnh đạo Mỹ. Bằng chứng là Thượng nghị sĩ Cộng hoà Roger Wicker nói rằng ông Trump đã yêu cầu Thượng viện Mỹ hoãn bỏ phiếu về dự luật trừng phạt Nga trong tuần này.
Trước đó, ông Trump cho biết ông vẫn chưa áp đặt lệnh trừng phạt mới đối với Nga vì ông tin rằng một thỏa thuận hòa bình có thể nằm trong tầm tay. "Nếu tôi nghĩ mình sắp đạt được thỏa thuận, tôi không muốn làm hỏng nó bằng cách làm như vậy" - tổng thống Mỹ nói vào tuần trước.
Nga sẽ đáp trả chiến dịch Mạng nhện của Ukraine thế nào?
Các nhà quan sát dự đoán sẽ có một số hình thức phản ứng của Điện Kremlin đối với cuộc tấn công của Ukraine. Mặc dù một số blogger chiến tranh của Nga đang kêu gọi sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật, nhưng khả năng cao hơn là Moscow sẽ phản ứng theo các hướng hành động quân sự hiện tại như tăng cường các cuộc không kích quy mô lớn hơn nữa.
Ông Vuk Vuksanovic - chuyên gia tại LSE IDEAS (nhóm nghiên cứu của Trường Kinh tế London) nói với tờ Newsweek rằng về mặt quân sự, các lựa chọn của Nga bao gồm làm tiêu hao lực lượng Ukraine và chờ đợi kết quả từ cuộc tấn công mùa hè mà Nga dự kiến tiến hành, cũng như tiếp tục các cuộc tấn công bằng tên lửa nhằm vào cơ sở hạ tầng quân sự và dân sự của Ukraine.
VĨNH KHANG/Theo PLO
In bài viết