Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nhận được “những cơn mưa” lời khen từ các chính khách nước Mỹ lẫn các nhà lãnh đạo trên thế giới sau khi ông chủ trì hội nghị thượng đỉnh hòa bình cho Gaza tại Ai Cập và ký kết thỏa thuận hòa bình về Gaza trong bối cảnh Israel và Hamas trao trả con tin và tù nhân.
Ngày lịch sử cho hòa bình ở Trung Đông
Theo thông cáo của Nhà Trắng, ngày 13-10, Tổng thống Trump cùng với Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah el-Sisi, Quốc vương Qatar - ông Tamim bin Hamad Al-Thani và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdoğan đã ký “Thỏa thuận Hòa bình Trump”. Thỏa thuận chấm dứt cuộc chiến đầy đau khổ và mất mát giữa Hamas và Israel kéo dài hơn hai năm, mở ra một chương mới cho khu vực với hy vọng, an ninh và tầm nhìn chung về hòa bình và thịnh vượng.
Thỏa thuận này bao gồm những cam kết chung nhất của các bên về việc ủng hộ và cùng nhau chấm dứt chiến tranh ở Gaza, đảm bảo hòa bình, an ninh, ổn định lâu dài và cơ hội cho tất cả người dân trong khu vực. Tuy nhiên thỏa thuận không nêu rõ chi tiết sẽ làm như thế nào để đạt được mục tiêu đó.
Như ý kiến của phần đông nhà quan sát, nhà nghiên cứu Sarah Yerkes thuộc Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế nói với tờ DW rằng việc Israel và Hamas đều không tham gia hội nghị này là một điểm cần lưu ý. Bởi nếu không có sự hiện diện của các bên trực tiếp tham chiến, thỏa thuận đã ký kết này có thể chỉ mang tính biểu tượng thuần túy.
Phần mình, phát biểu sau lễ ký kết, Tổng thống Trump nói rằng cuối cùng đã có hòa bình ở Trung Đông. Ông nói rằng “đây là ngày mà người dân khắp khu vực và trên toàn thế giới đã làm việc, phấn đấu, hy vọng và cầu nguyện" và giờ đây công cuộc tái thiết Gaza sẽ bắt đầu.
Theo ông Trump, sẽ có rất nhiều tiền đổ vào quá trình tái thiết Gaza khi nhiều quốc gia giàu có, hùng mạnh đã đến gặp ông để bày tỏ mong muốn đóng góp, hỗ trợ công cuộc này. Trước mắt ông Trump không nêu tên các quốc gia có ý muốn hỗ trợ và cho biết sẽ cung cấp thêm thông tin chi tiết sau khi các cam kết chắc chắn được đưa ra.
Trước đó cùng ngày, phát biểu trước quốc hội Israel (Knesset), ông Trump ca ngợi thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas không chỉ là sự kết thúc của một cuộc chiến mà còn là “bình minh lịch sử của một Trung Đông mới”. Ông cũng kêu gọi các nhà lãnh đạo ở Israel và khắp khu vực cùng hướng tới hòa bình và hợp tác.
Còn nhiều vấn đề cần giải quyết
Giới quan sát đánh giá đã có thành công ban đầu trong việc thực hiện bước đầu tiên của Kế hoạch hòa bình cho Gaza gồm 20 điểm do ông Trump đề xuất. Đó là việc Israel và Hamas đã trao đổi con tin và tù nhân vào ngày 13-10. Hiện tại, Hamas đã trả tự do cho 20 con tin còn sống và dự kiến sẽ trao trả 28 thi thể. Còn Israel đã thả gần 2.000 tù nhân Palestine và dự kiến sẽ trao trả 360 thi thể người Palestine.
Trước đó, hai bên đã đồng ý ngừng bắn vô thời hạn và thống nhất được các ranh giới mà Israel rút quân. Israel hiện đã thu hẹp quy mô hoạt động và rút quân từng phần, đồng thời cam kết sẽ rút lui xa hơn, dù không nói rõ thời gian, nếu Hamas đáp ứng các điều kiện của thỏa thuận.
Ông Trump nói rằng giai đoạn thứ hai của Kế hoạch hòa bình cho Gaza của ông đã bắt đầu. Giới quan sát cho rằng các giai đoạn sau sẽ phải giải quyết những vấn đề hóc búa hơn, chưa được đề cập trong kế hoạch đó và có thể là những điểm gây tranh cãi trong các cuộc đàm phán trong tương lai.
Thứ nhất, Hamas có đồng ý giải giáp như yêu cầu của Israel và Kế hoạch hòa bình của ông Trump hay không và tuân thủ việc giải giáp đến mức nào khi trước nay Hamas từ chối làm điều đó? Theo đề xuất của ông Trump, Hamas sẽ phải hạ vũ khí và thành viên của nhóm sẽ phải xin ân xá hoặc rời khỏi Gaza để lưu vong ở nước ngoài.
Thứ hai, ai sẽ quản lý Gaza khi chiến tranh kết thúc? Kế hoạch hòa bình của ông Trump đề xuất thành lập “Hội đồng hòa bình”, do ông Trump lãnh đạo, giám sát việc quản lý Gaza của chính quyền chuyển tiếp ở Gaza do một ủy ban "kỹ trị, phi chính trị" gồm người Palestine và các chuyên gia quốc tế, chứ không phải Hamas. Hamas nói rằng họ sẵn sàng chấp nhận ý tưởng này nhưng nhiều chi tiết về cách thức vận hành Hội đồng hòa bình hay Ủy ban quản lý Gaza đó vẫn cần được hoàn thiện.
Thứ ba, Kế hoạch của ông Trump đề xuất xây dựng "lực lượng ổn định quốc tế" để xử lý an ninh ở Gaza sau chiến tranh. Viễn cảnh đó đặt ra những câu hỏi là quốc gia nào sẽ gửi quân duy trì hòa bình, họ sẽ thực hiện nhiệm vụ như thế nào và có hiệu quả hay không.
Cuối cùng là có thành lập một nhà nước Palestine hay không? Trong chuyến bay trở về Mỹ sau chuyến công du Trung Đông, Tổng thống Trump đã từ chối trả lời câu hỏi liệu ông có ủng hộ việc công nhận nhà nước Palestine hay không và nói rằng mọi người cần phải chờ đợi thêm để có câu trả lời. Trong khi Israel phản đối thì các nước Ả Rập cho rằng điều cuối cùng là các thỏa thuận phải đưa đến độc lập cho nhà nước Palestine.
Ai Cập, Israel trao tặng ông Trump huân chương danh giá
Ngày 13-10, Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi và Tổng thống Israel - ông Isaac Herzog đã quyết định trao tặng danh hiệu dân sự cao quý nhất của các nước này cho Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Theo đó, Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi đã quyết định trao Huân chương sông Nile cho ông Trump vì đã củng cố quan hệ Mỹ - Ai Cập và vì những nỗ lực khôi phục hòa bình trong khu vực, theo đài CBS News.
Tổng thống Ai Cập đã ca ngợi Kế hoạch hòa bình gồm 20 điểm cho Gaza mà ông Trump đưa ra và gọi đó là là "cơ hội cuối cùng" cho hòa bình trong khu vực. Theo ông Abdel Fattah al-Sisi, việc tạo ra hòa bình cần những nhân vật đặc biệt có khả năng đưa ra và thực hiện các sáng kiến dũng cảm tương tự như ông Trump.
Còn Tổng thống Israel - ông Isaac Herzog cũng tuyên bố ông sẽ trao tặng Huân chương Danh dự của Tổng thống cho ông Trump vì đã làm trung gian cho thỏa thuận ngừng bắn và thả con tin ở Gaza cũng như vì sự ủng hộ lâu dài của ông Trump dành cho Israel.
Văn phòng tổng thống Israel cho biết ông Trump sẽ nhận huy chương trong những tháng tới, thời gian và địa điểm sẽ được công bố sau.
ĐỨC HIỀN/TheoPLO
In bài viết