Những xáo trộn này không chỉ làm thay đổi thời tiết mà còn tàn phá mùa màng và ngành thủy sản, tẩy trắng các rạn san hô, gây ra cháy rừng và đe dọa sức khỏe con người. Riêng El Niño 1997–98 đã gây thiệt hại ước tính khoảng 5,7 nghìn tỷ USD thu nhập toàn cầu.
Nghiên cứu mới đây trên Nature Geoscience tiết lộ một điều đáng báo động hơn: cả El Niño và La Niña đều đang kéo dài lâu hơn bao giờ hết, làm gia tăng sức tàn phá của chúng.
Thông thường, các sự kiện El Niño kéo dài khoảng một năm, xen kẽ với La Niña theo chu kỳ không đều đặn từ hai đến bảy năm. Khi một sự kiện El Niño hoặc La Niña kết thúc, sự xáo trộn trong các mô hình thời tiết toàn cầu sẽ dần lắng xuống. Nhưng khi các hiện tượng này kéo dài hoặc tái xuất hiện, thiệt hại sẽ chồng chất và khiến các nỗ lực phục hồi khó khăn hơn.
Nghiên cứu chỉ ra các sự kiện Enso (bao gồm cả El Niño và La Niña) kéo dài nhiều năm liên tiếp đã tăng đều đặn trong 7.000 năm qua và đang xảy ra thường xuyên hơn bao giờ hết. Điều này là do một sự thay đổi căn bản trong hệ thống khí hậu của Trái đất.
Bằng chứng rõ ràng nhất cho sự thay đổi này đến từ các rạn san hô cổ đại ở trung tâm Thái Bình Dương – nơi lưu giữ hồ sơ khí hậu trong hàng nghìn năm. Bằng cách phân tích các đồng vị oxy trong bộ xương san hô, các nhà khoa học có thể tái dựng nhiệt độ đại dương trong quá khứ và hoạt động của Enso. Vào đầu kỷ Holocen (cách đây 7.000 năm), các sự kiện Enso chỉ kéo dài một năm, nhưng theo thời gian, các sự kiện kéo dài nhiều năm đã trở nên phổ biến gấp năm lần.
Để xác nhận điều này, các nhà nghiên cứu đã sử dụng các mô phỏng máy tính tiên tiến tái hiện hệ thống khí hậu Trái Đất và mô phỏng động lực Enso hàng trăm triệu năm trở về trước, dưới nhiều điều kiện khí hậu và cấu trúc lục địa khác nhau. Họ sử dụng nhiều mô hình do các nhóm nghiên cứu quốc tế đóng góp để theo dõi sự tiến hóa của Enso qua thiên niên kỷ, bao gồm các yếu tố như tuần hoàn đại dương, điều kiện khí quyển, biến đổi thực vật và bức xạ mặt trời. Kết quả xác nhận các sự kiện Enso đã thực sự kéo dài hơn theo thời gian.
Xu hướng này bắt đầu trong kỷ Holocen và có liên quan đến những thay đổi trong nhiệt hải tuyến – ranh giới giữa lớp nước mặt ấm và lớp nước sâu lạnh hơn – ở Thái Bình Dương. Qua hàng nghìn năm, lớp nhiệt hải tuyến ở Thái Bình Dương nhiệt đới đã trở nên nông và phân tầng rõ rệt hơn, tạo điều kiện cho nhiều tương tác giữa khí quyển và đại dương hơn, dẫn đến các sự kiện El Niño và La Niña kéo dài hơn.
Nguyên nhân chính của hiện tượng phân tầng này là sự thay đổi chậm trong quỹ đạo Trái Đất, làm thay đổi cách phân bố năng lượng mặt trời mà hành tinh của chúng ta nhận được. Những biến động quỹ đạo này ảnh hưởng một cách tinh vi đến nhiệt độ tầng trên của đại dương ở vùng nhiệt đới Thái Bình Dương, từ đó đẩy Enso vào các pha kéo dài. Quá trình chậm này đã diễn ra một cách tự nhiên – nhưng biến đổi khí hậu do con người gây ra đang tăng tốc nó.
Lượng nhiệt bổ sung bị giữ lại trong khí quyển và đại dương đang khiến các sự kiện Enso kéo dài, thậm chí có thể trở nên khốc liệt hơn, khiến con người phải đối mặt với hạn hán, sóng nhiệt, cháy rừng, lũ lụt và những mùa bão dữ dội liên tiếp xảy ra thường xuyên và kéo dài hơn. Nông nghiệp, ngư nghiệp, nguồn cung cấp nước và hệ thống ứng phó thảm họa sẽ chịu áp lực ngày càng lớn. Các thành phố ven biển sẽ phải đối mặt với nguy cơ nước biển dâng lớn hơn do El Niño kéo dài gây ra.
“Dù chúng ta không thể thay đổi quỹ đạo Trái Đất, nhưng chúng ta có thể giảm lượng khí thải carbon, tăng cường các nỗ lực thích ứng khí hậu và chuẩn bị cho các hiện tượng thời tiết cực đoan kéo dài”, TS. Zhengyao Lu, tác giả chính của nghiên cứu, viết trong công trình.
Nguồn Tia Sáng
In bài viết