ĐỘI QUÂN ĐÁNH THUÊ TRONG BÓNG TỐI
Trong cuộc nội chiến ở Libya, Thổ Nhĩ Kỳ đã gửi quân đến để bảo vệ Chính phủ Hiệp định Quốc gia (GNA), đồng thời cáo buộc Moscow hậu thuẫn cho đối thủ chính của GNA là Quân đội Quốc gia Libya (LNA) do Thống chế Khalifa Haftar chỉ huy thông qua việc sử dụng 2.500 lính đánh thuê thuộc tập đoàn quân sự tư nhân Nga Wagner Group.
Vậy những lính đánh thuê này là ai và liệu họ có nằm dưới quyền điều khiển của Tổng thống Nga Vladimir Putin hay không?
Công ty quân sự tư nhân Nga (PMC) Wagner Group thường được so sánh như một thứ gì đó trong cuốn tiểu thuyết Anna Karenina của nhà văn Nga Lev Nikolayevich Tolstoy.
Trong tác phẩm này, nhân vật chính - Bá tước Alexei Vronsky đến Serbia với tư cách là một tình nguyện viên chiến đấu chống lại Đế chế Ottoman trong đội quân do ông thành lập bằng chi phí của mình.
Khá phổ biến trong văn học Nga, những lực lượng dân quân này được Nga Hoàng sử dụng để làm dịu tình trạng bất ổn nội bộ để đạt được các mục tiêu quân sự và chính sách đã định.
Ngày nay, chính sách đối ngoại của Nga cũng bao hàm nhiều tham vọng tương tự trong các hoạt động quân sự của Điện Kremlin ở nước ngoài.
Moscow phủ nhận mọi liên hệ với các công ty quân sự tư nhân như Tập đoàn Wagner Group, lực lượng thường xuyên có mặt tại các vùng chiến sự nóng bỏng. Tuy nhiên, chính phủ Nga bị cáo buộc sử dụng PMC như một đôi quân ủy quyền để giảm bớt “hậu quả” cả về chính trị và địa chính trị.
Ảnh chụp màn hình lính đánh thuê Nga trên sa mạc Syria
CÔNG CỤ LỢI HẠI ĐỂ NGA KHUẾCH TRƯƠNG ẢNH HƯỞNG
Câu chuyện về Wagner Group chủ yếu được nhắc tới như câu chuyện về một doanh nhân rất có ảnh hưởng - Yevgeny Prigozhin, người có nét giống với nhân vật chính Vronsky của nhà văn Tolstoy. Ông ta là một nhân vật có tầm ảnh hưởng, có quan hệ mật thiết với Tổng thống Vladimir Putin.
Là một trong những nhà cung cấp dịch vụ ăn uống thành công nhất đất nước với biệt danh “Đầu bếp của Putin” (Putin’s Chef), ông này sở hữu một số công ty có hợp đồng béo bở với Bộ Quốc phòng Nga và dịch vụ ăn uống cho trường học công lập, cũng như một số hợp đồng xây dựng từ giữa những năm 2000.
Những tài liệu điều tra bị rò rỉ cho thấy Prigozhin theo đuổi các lợi ích của nhà nước Nga và giúp tăng cường tính linh hoạt trong hoạt động ngoại giao của Nga ở Syria và Libya cũng như tại các điểm nóng khác ở châu Phi cận Sahara.
Nói một cách đơn giản, sự hiện diện của Wagner Group tại các điểm nóng về địa chính trị cho thấy sự phối hợp giữa tham vọng thương mại của Prigozhin và việc theo đuổi lợi ích quốc gia của Điện Kremlin.
Thông qua Wagner Group, Nga thúc đẩy các chiến lược “chiến tranh thông tin” để đổi lấy ảnh hưởng chính trị và vốn, cơ hội mở rộng địa chiến lược hoặc nhượng bộ tài nguyên.
Sứ mệnh đầu tiên của tổ chức này là hỗ trợ giải giáp các cơ sở quân sự của Ukraine trong quá trình sáp nhập Crimea vào năm 2014. Đến mùa xuân năm 2015, Wagner bắt đầu chuẩn bị cho chiến dịch tiếp theo: trở thành một tài sản quan trọng hỗ trợ cho Tổng thống Bashar al Assad ở Syria.
Lính Nga trên xe bọc thép tuần tra trên đường phố ở Aleppo, Syria ngày 02/02/2017. Ảnh: Reuters
Điều đáng ngạc nhiên là vào tháng 6/2019, ông Putin thừa nhận sự hiện diện của các công ty quân sự tư nhân của Nga ở Syria nhưng nhấn mạnh rằng họ không có liên hệ với nhà nước Nga.
Tuy nhiên, tờ báo điều tra trực tuyến Fontantka của Nga đã cung cấp bằng chứng cho thấy khoảng 500 chiến binh thân Syria - hầu hết nói tiếng Nga - đóng vai trò nòng cốt trong nỗ lực chiếm Palmyra và Deir Ezzor vào năm 2016 và 2017. Các cuộc điện đàm bị rò rỉ tiết lộ chính Prigozhin đã ra lệnh tấn công.
Có vẻ như phần lớn hoạt động của Wagner ở Syria đã được tài trợ bởi thỏa thuận giữa các công ty của Prigozhin và chính phủ Syria.
Một ví dụ như vậy là ông Prigozhin sở hữu một công ty của Nga có tên Evro Polis ở St.Petersburg, tổ chức đã ký hợp đồng vào năm 2016 với Bộ năng lượng Syria để nhận 25% cổ phần khí đốt tự nhiên và dầu được sản xuất tại thủ đô dầu mỏ Deir Ezzor của Syria.
Giống như ở Syria và Ukraine, chính sách đối ngoại của Nga ở châu Phi cũng được coi là hợp tác quốc phòng để đổi lấy việc khai thác tài nguyên. Đồng thời, khi Nga tăng cường can dự ngoại giao ở châu Phi, các hoạt động của Wagner đã mở rộng sang Sudan, Cộng hòa Trung Phi (CAR) và Libya, nơi họ bảo vệ các khoản đầu tư của Prigozhin.
Có một thực tế rõ ràng là Wagner Group chỉ có thể được coi là một công ty quân sự tư nhân trong chừng mực nó làm giàu cho cá nhân. Thế nhưng, công ty này lại góp phần rất đắc lực củng cố lợi ích chiến lược của Nga, đồng thời tăng cũng “khả năng phủ nhận chính đáng” cho Moscow.
Anh Tú
Theo Soha
In bài viết