Chiều 23-10, Quốc hội tiếp tục thảo luận tại tổ về một số dự án luật, trong đó nhiều ý kiến tập trung góp ý cho dự án Luật Báo chí (sửa đổi).
Một số đại biểu cho rằng trong bối cảnh môi trường truyền thông đang thay đổi mạnh mẽ, cần một hành lang pháp lý linh hoạt hơn để báo chí Việt Nam phát triển, đặc biệt là với các tờ báo chủ lực có uy tín, thương hiệu và khả năng tự chủ tài chính.
Cần khung pháp lý phù hợp thúc đẩy báo chí cách mạng phát triển
Đề cập đến quy định trong dự thảo về việc thành lập cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (TP.HCM) cho rằng đây là một hướng mở cần được giữ lại. “Tôi rất mong ý này được bảo lưu, chí ít áp dụng cho các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM, nơi có điều kiện phát triển báo chí mạnh nhất cả nước” - bà nói.
Bày tỏ đồng tình, đại biểu Phan Thị Thanh Phương (đoàn TP.HCM) đề xuất bổ sung một điều khoản riêng trong dự thảo Luật để quy định về “cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện” hoặc “cơ quan báo chí đặc thù”.
Theo bà Phương, hơn nửa thế kỷ qua, nhiều tờ báo địa phương đã phát triển vượt ra khỏi phạm vi tỉnh, thành, trở thành những thương hiệu uy tín có ảnh hưởng toàn quốc.
“Một số cơ quan báo chí dù trực thuộc địa phương nhưng có quy mô, chất lượng và uy tín không thua kém các tờ báo Trung ương. Họ hoạt động chuyên nghiệp, bám sát tôn chỉ mục đích, có năng lực tự chủ tài chính và ảnh hưởng xã hội rất lớn” - bà Phương nêu.
Đại biểu Thanh Phương dẫn chứng hàng loạt tờ báo như Tuổi Trẻ, Pháp Luật TP.HCM, Người Lao Động, Tuổi Trẻ Thủ đô… đều là “những thương hiệu báo chí có tầm vóc quốc gia”. Ngoài công tác chuyên môn, những cơ quan này còn tổ chức nhiều chương trình xã hội có sức lan tỏa sâu rộng như “Tiếp sức đến trường”, “Thắp sáng nhà giàn DK1”, “Góp đá xây Trường Sa”, “Tự hào cờ Tổ quốc”…
“Những hoạt động sau mặt báo này thể hiện uy tín, năng lực tổ chức và khả năng huy động nguồn lực xã hội rất lớn của các tờ báo. Họ không chỉ đưa tin mà còn góp phần tạo cảm hứng, khơi dậy tinh thần nhân văn, gắn bó cộng đồng” - bà Phương nhận định.
Từ thực tiễn đó, đại biểu đoàn TP.HCM kiến nghị bổ sung vào dự Luật Báo chí (sửa đổi) một điều khoản riêng về cơ quan báo chí đặc thù hoặc cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện, với ba nhóm nội dung chính.
Thứ nhất là giữ tư cách pháp nhân độc lập đối với những cơ quan báo chí có thương hiệu, uy tín lớn, tự chủ tài chính, có phạm vi ảnh hưởng vượt ra ngoài địa phương, được đăng ký là cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện.
Tiếp đến là quy định rõ tiêu chí xác định cơ quan báo chí đặc thù, bao gồm: Có thời gian hoạt động ít nhất 20 năm (có thể là 30 hoặc 40 năm); có tôn chỉ, mục đích rõ ràng, tuân thủ pháp luật và định hướng chính trị của Đảng; có năng lực tự chủ tài chính; có tầm ảnh hưởng xã hội và uy tín trong nước hoặc quốc tế.
Cơ quan chủ quản (Thành ủy hoặc UBND của Hà Nội, TP.HCM) chịu trách nhiệm về định hướng chính trị nhưng cho phép tờ báo hoạt động độc lập về nghiệp vụ và tài chính, dưới sự giám sát của cơ quan quản lý báo chí Trung ương.
Đại biểu cũng đề nghị, căn cứ vào sự phát triển của công nghệ số và truyền thông đa nền tảng, cần bổ sung khung pháp lý cho mô hình “tập đoàn báo chí” hoặc “tổ hợp báo chí, truyền thông chủ lực đa phương tiện” tại các trung tâm lớn như Hà Nội và TP.HCM.
“Mô hình này cho phép các cơ quan báo chí trong cùng hệ thống liên kết chiến lược để chia sẻ hạ tầng công nghệ, dữ liệu, đào tạo và nguồn lực sáng tạo nội dung. Đây là xu hướng tất yếu của báo chí hiện đại, phù hợp với Chiến lược phát triển báo chí quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn 2050” - theo bà Phương.
Theo đại biểu Thanh Phương, TP.HCM có đầy đủ năng lực, điều kiện và đội ngũ để trở thành trung tâm báo chí, truyền thông của khu vực phía Nam; tương tự, Hà Nội cũng hoàn toàn có thể đảm nhận vai trò này ở phía Bắc.
“Tôi đề nghị Quốc hội xem xét thí điểm cơ chế đặc thù cho Hà Nội và TP.HCM, cho phép xây dựng mô hình tổ hợp hoặc tập đoàn báo chí, truyền thông chủ lực đa phương tiện. Đây là cơ hội để hoàn thiện thể chế, tạo hành lang pháp lý thúc đẩy báo chí cách mạng Việt Nam phát triển bền vững” - bà Phương nhấn mạnh.
Cần có mô hình phát triển phù hợp để giữ những tờ báo có thương hiệu
Đại biểu Quốc hội Trần Hoàng Ngân (đoàn TP.HCM) cho rằng thời gian qua, báo chí cách mạng Việt Nam đã hoàn thành rất tốt, rất hiệu quả nhiệm vụ chính trị của mình, thực sự trở thành “vũ khí tư tưởng” quan trọng của Đảng và Nhà nước.
Theo ông, nếu coi báo chí là một loại vũ khí, thì vũ khí ấy càng nhiều, càng chuyên nghiệp, càng hiện đại thì càng tốt, càng góp phần củng cố sức mạnh tuyên truyền và lan tỏa thông tin tích cực đến người dân.
Về cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, ông Ngân cho rằng việc xác định đây là những cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí, có cơ chế tài chính đặc thù và được thành lập phù hợp với chiến lược phát triển báo chí quốc gia là hoàn toàn đúng đắn và cần thiết.
Ông Ngân ủng hộ quan điểm này vì chỉ khi có một cơ quan báo chí đa phương tiện, được tổ chức chuyên nghiệp và vận hành hiện đại thì báo chí mới đủ năng lực cạnh tranh và khẳng định thương hiệu tầm quốc gia, thậm chí quốc tế.
Đại biểu Ngân cũng đề nghị dự thảo cần quy định rõ những điều kiện để được thành lập cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, trong đó các địa phương lớn như Hà Nội, TP.HCM hoặc một số tỉnh, thành khác nếu đáp ứng đủ tiêu chí đều có thể triển khai mô hình này.
Theo ông, điều này sẽ giúp hệ thống báo chí mạnh hơn, tạo sự liên kết, có thể hình thành các tổ hợp, tập đoàn, tổng công ty truyền thông lớn, đồng thời phải giữ vững tính pháp nhân và thương hiệu của từng tờ báo, yếu tố cốt lõi để tạo dựng niềm tin nơi công chúng.
Đề nghị tăng thêm cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện ở địa phương
Ông Phạm Nam Tiến, đại biểu hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội (đoàn Lâm Đồng), cho biết theo Quyết định 362/2019 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025 thì có 6 cơ quan chủ lực truyền thông đa phương tiện. Cụ thể, Báo Nhân dân, Thông tấn xã Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Báo Quân đội Nhân dân, Báo Công an Nhân dân
Tuy nhiên, từ thực tiễn phát triển của báo chí, ông đề nghị tăng thêm cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, đặc biệt tại các TP lớn như Hà Nội và TP.HCM.
“Chúng ta nên tham khảo thêm kinh nghiệm từ quốc tế, nhất là ở những quốc gia có điều kiện tương đồng với Việt Nam về quản lý báo chí” – ông Tiến nói và dẫn chứng ở Trung Quốc hiện đang có mô hình tập đoàn báo chí.
Trung Quốc hiện có khá nhiều tập đoàn báo chí. Trung ương sẽ do Trung ương quản lý, địa phương thì do Tỉnh ủy, Thành ủy quản lý và do cơ quan Đảng quản lý. Và trong một cơ quan, một tập đoàn thì có rất nhiều tờ báo. Chẳng hạn như tỉnh Vân Nam có tới 18 cơ quan báo chí trong một tập đoàn báo chí. 70% kinh phí do nhà nước cấp nên báo chí chỉ tập trung làm việc, tuyên truyền chủ trương đường lối của Đảng mà “không phải lo cơm áo gạo tiền”.
Một quy định khác liên quan đến tập đoàn báo chí của Trung Quốc là những cơ quan báo chí thuộc tập đoàn phải chịu trách nhiệm về tất cả các hoạt động của mình. “Khi để xảy ra vi phạm thì cơ quan báo chí trực thuộc tập đoàn phải chịu trách nhiệm hoàn toàn chứ không phải người đứng đầu tập đoàn hay cơ quan chủ quản (là tỉnh ủy, thành ủy) chịu trách nhiệm” – theo ông Trần Nam Tiến.
Lưu ý thêm, ông Tiến nói báo chí Việt Nam là báo chí cách mạng, mô hình mà ông nêu ra là để tham khảo và có thể áp dụng vào thực tế trong một chừng mực nhất định.
N.THẢO
NHÓM PHÓNG VIÊN/Theo PLO
In bài viết