Thế giới hôm nay: 01/08/2025

Một số tin tức quốc tế đáng chú ý ngày 1/8/2025 trên tờ the Economist.

NguồnThe Economist Biên dịchĐỗ Đặng Nhật Huy

Donald Trump cho biết ông sẽ gia hạn thời hạn đàm phán thương mại giữa Mexico và Mỹ thêm 90 ngày, sau một cuộc trao đổi mà ông gọi là “rất thành công” với tổng thống Mexico, Claudia Sheinbaum. Các mức thuế quan “Ngày Giải phóng” vốn bị trì hoãn dự kiến sẽ có hiệu lực từ thứ Sáu. Chính quyền Trump nói rằng họ sẽ liên hệ với các quốc gia chưa đạt được thỏa thuận thương mại trước thời hạn đó.

Apple báo cáo kết quả kinh doanh quý vượt xa kỳ vọng, với doanh thu tăng 10% so với cùng kỳ năm trước. Hãng công nghệ này cho biết một phần tăng trưởng đến từ hiệu ứng thuế quan, khi người tiêu dùng đổ xô mua hàng trước khi các mức thuế mới có hiệu lực; doanh số iPhone đã tăng 13.5% so với năm ngoái. Amazon, Microsoft và Meta cũng công bố lợi nhuận quý tăng vọt.

Nhà Trắng thông báo ông Trump sẽ phê duyệt gói viện trợ cho Gaza vào thứ Sáu, sau khi Steve Witkoff, đặc phái viên Trung Đông của Mỹ, tới thăm một điểm phân phát lương thực tại dải Gaza. Hôm thứ Năm, ông Witkoff đã gặp thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu tại Jerusalem. Cùng lúc, Mỹ áp trừng phạt lên một số nhân vật từ hai tổ chức Palestine: Chính quyền Palestine (PA) và Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO).

Một cuộc không kích của Nga đã khiến ít nhất 16 người thiệt mạng và 155 người bị thương tại Kyiv, theo giới chức Ukraine. Ukraine đang vật lộn để đối phó khi Nga ngày càng leo thang không kích trong những tháng gần đây. Trong khi đó, bộ quốc phòng Nga tuyên bố lực lượng nước này đã chiếm được Chasiv Yar, một thị trấn chiến lược ở miền đông Ukraine, sau hơn một năm giao tranh.

Cảnh sát ở Macau, một khu vực hành chính đặc biệt của Trung Quốc, đã thực hiện vụ bắt giữ đầu tiên theo luật an ninh quốc gia của thành phố. Luật này được ban hành năm 2009 và mở rộng từ năm 2023, tương tự các biện pháp được áp dụng ở Hồng Kông vào năm 2020 nhằm siết chặt quyền kiểm soát của chính phủ trung ương. Người bị bắt được cho là ông Au Kam San, cựu nghị sĩ ủng hộ dân chủ.

Một nhóm các nước phương Tây, bao gồm Mỹ và Anh, đã lên án cơ quan tình báo Iran vì cố gắng “giết hại, bắt cóc và quấy rối” người trên lãnh thổ của họ. Trong một tuyên bố chung, 14 quốc gia cho biết Iran ngày càng đẩy mạnh hợp tác với các tổ chức tội phạm quốc tế để nhắm vào các nhân vật đối lập lưu vong và những cá nhân khác tại châu Âu và Mỹ. Các nước cho rằng những hành vi này vi phạm chủ quyền của họ.

Shell ghi nhận lợi nhuận điều chỉnh 4.3 tỷ USD trong quý hai, giảm 32% so với năm trước, do giá dầu khí thấp làm thu hẹp biên lợi nhuận. Dù lợi nhuận sụt giảm, cổ phiếu của tập đoàn dầu khí này vẫn tăng nhẹ. Trước đó trong tháng 7, Shell đã cảnh báo nhà đầu tư về kết quả kém khả quan. Các nhà đầu tư được trấn an bởi cam kết Shell sẽ tiếp tục mua lại 3.5 tỷ USD cổ phiếu mỗi quý.

Con số trong ngày: 11% ngân sách của Đại học Harvard đến từ nguồn tài trợ liên bang.

TIÊU ĐIỂM

Sức khỏe thị trường lao động Mỹ đang thế nào?

Trong nhiều tháng qua, mọi dữ liệu kinh tế ở Mỹ đều bị soi kỹ để tìm dấu hiệu cho thấy tác động của thuế quan. Tiếp theo là báo cáo việc làm tháng 7, sẽ được công bố vào thứ Sáu. Báo cáo tháng 6 khá kỳ lạ: số việc làm mới tăng mạnh, nhưng phần lớn do chính phủ tăng tuyển dụng, chủ yếu là giáo viên. Tăng trưởng việc làm khu vực tư nhân thấp hơn kỳ vọng đáng kể. Những thành viên “bồ câu” trong Hội đồng Thống đốc của Cục Dự trữ Liên bang (Fed), bao gồm Christopher Waller, cho rằng sự sụt giảm này là lý do chính đáng để cắt giảm lãi suất nhanh hơn. Ông Waller đã bỏ phiếu phản đối quyết định giữ nguyên lãi suất hôm thứ Tư, ủng hộ cắt giảm 0,25 điểm phần trăm.

Lần này, thị trường kỳ vọng báo cáo sẽ khả quan hơn. Dự báo trung bình là sẽ có 110.000 việc làm mới, với tỷ lệ thất nghiệp tăng nhẹ từ 4,1% lên 4,2% — vẫn ở mức thấp so với lịch sử. Mức tăng lương cũng sẽ được theo dõi chặt chẽ để xem liệu giá hàng hóa tăng trong dữ liệu lạm phát tháng 6 có đang lan sang nền kinh tế hay không.

Thêm một “Ngày Giải phóng”

Donald Trump đã hai lần trì hoãn các thời hạn áp thuế cao hơn. Nhưng vào thứ Sáu, ông dường như sẽ thực hiện phần lớn các biện pháp này — riêng Mexico đã được gia hạn thêm 90 ngày. Mỹ đã đe dọa các nước trên khắp thế giới bằng mức thuế ít nhất 25%. Ấn Độ sẽ chịu mức thuế 25% đối với hàng hóa xuất sang Mỹ, cùng với một “hình phạt” chưa xác định do nhập khẩu dầu mỏ và vũ khí từ Nga. Brazil đối mặt với mức thuế 50%.

Một số nước khác đã ký thỏa thuận để tránh bị ảnh hưởng nặng. Nhiều mặt hàng từ Nhật Bản và Hàn Quốc sẽ chịu thuế 15%, tương tự hàng hóa từ Liên minh châu Âu. Hàng xuất khẩu từ Anh chỉ bị áp mức thuế cơ bản là 10%. Trung Quốc — nơi thuế đã tăng vọt lên 145% vào mùa xuân năm nay do các biện pháp trả đũa — hiện đang đàm phán để giảm xuống 30%. Mức thuế trung bình của Mỹ hiện đã lên cao nhất kể từ những năm 1930. Song nhiều chính phủ có thể tự an ủi rằng mọi chuyện vẫn còn “nhẹ” hơn điều tồi tệ nhất.

Chính trị Nhật Bản đang biến động

Các nghị sĩ Nhật Bản sẽ họp phiên đặc biệt vào thứ Sáu, sau cuộc bầu cử thượng viện hôm 20/7 mà Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền bị mất thế đa số. Kết quả này là một cú sốc cho thủ tướng Ishiba Shigeru. Cán cân quyền lực mới sẽ thể hiện rõ khi ghế trong các ủy ban được phân chia lại. Các đảng đối lập có thể giành được những ghế quan trọng, và đảng cực hữu Sanseito, vừa có bước nhảy vọt trong kỳ bầu cử, nhiều khả năng sẽ lần đầu tiên giành được một ghế chủ tịch ủy ban.

Một ưu tiên hàng đầu là chính sách tài khóa. Nhiều đảng đối lập nay ủng hộ việc xóa bỏ thuế tiêu dùng 10% áp dụng cho hầu hết hàng hóa và dịch vụ. Trước đây điều này chỉ được các đảng cánh tả đề xuất, với lý do thuế này mang tính lũy thoái. Cam kết như vậy đã khiến thị trường trái phiếu lo lắng, trong bối cảnh Nhật Bản đang gánh khoản nợ công ngày càng lớn. Ông Ishiba, một người theo trường phái “diều hâu” về tài khóa, đã chỉ trích đề xuất này là thiếu trách nhiệm. Tuy vậy, chính phủ ông đã đồng ý xóa bỏ một loại thuế xăng dầu có từ lâu đời.

Theo Nghiên cứu Quốc tế