Hội nghị diễn ra trong bối cảnh EAS kỷ niệm 20 năm thành lập, đánh dấu chặng đường hai thập kỷ hình thành và phát triển của diễn đàn đối thoại cấp cao hàng đầu khu vực về chiến lược, chính trị - an ninh và kinh tế.
Tại Hội nghị, Lãnh đạo các nước EAS đánh giá cao vai trò quan trọng và tiềm năng hợp tác to lớn của EAS, với 18 thành viên, đại diện hơn một nửa dân số và khoảng 60% GDP toàn cầu. Năm 2024, kim ngạch thương mại hàng hóa giữa ASEAN và các Đối tác EAS đạt khoảng 1,9 nghìn tỷ USD, dòng vốn FDI đạt gần 93 tỷ USD, phản ánh triển vọng hợp tác sâu rộng trong khu vực.
Các nhà Lãnh đạo ghi nhận những kết quả tích cực trong triển khai Kế hoạch hành động EAS giai đoạn 2024–2028, và nhất trí tiếp tục tập trung nguồn lực tăng cường hợp tác thực chất trong các lĩnh vực mang tính động lực của phát triển khu vực như đổi mới sáng tạo, kinh tế số, kết nối hạ tầng, chuyển đổi năng lượng, phát triển xanh, giáo dục, y tế và nâng cao năng lực ứng phó thiên tai, phù hợp và gắn kết với Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045.
Lãnh đạo các nước cũng nhấn mạnh trong bối cảnh môi trường khu vực và thế giới biến động sâu sắc, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn gia tăng, các nước cần tiếp tục phát huy vai trò của EAS là cơ chế hợp tác mở, bao trùm, minh bạch và dựa trên luật lệ, với ASEAN giữ vai trò trung tâm trong việc dẫn dắt hợp tác và định hình trật tự khu vực vì hòa bình, ổn định và thịnh vượng; đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của chủ nghĩa đa phương, đối thoại bình đẳng và xây dựng lòng tin chiến lược.
Các nhà Lãnh đạo cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của tôn trọng luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên hợp quốc (LHQ) và các nguyên tắc ứng xử đã được thống nhất; xử lý bất đồng bằng biện pháp hòa bình, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực; đồng thời tăng cường đối thoại và phối hợp nhằm giảm thiểu rủi ro tính toán sai lầm, ngăn ngừa xung đột và duy trì môi trường hòa bình, ổn định ở khu vực.
Trao đổi về các vấn đề quốc tế và khu vực, các nhà Lãnh đạo nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, an ninh, ổn định, an toàn và tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông, coi đây là lợi ích chung của toàn khu vực và cộng đồng quốc tế; theo đó nhấn mạnh yêu cầu kiềm chế, không có hành động làm phức tạp tình hình, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước LHQ về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982); thực hiện đầy đủ, hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử (COC) hiệu lực, thực chất, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982.
Hội nghị cũng khẳng định ủng hộ đối thoại nhằm hướng tới hòa bình bền vững ở bán đảo Triều Tiên, đề nghị các bên liên quan kiềm chế, tránh làm gia tăng căng thẳng và thúc đẩy các nỗ lực ngoại giao phù hợp với các nghị quyết của LHQ. Liên quan đến tình hình Myanmar, các Nhà Lãnh đạo nhấn mạnh Myanmar là một phần của Cộng đồng ASEAN; kêu gọi chấm dứt bạo lực, thúc đẩy đối thoại toàn diện, tạo điều kiện thuận lợi cho cứu trợ nhân đạo và tiếp tục triển khai hiệu quả Đồng thuận 5 điểm của ASEAN.
Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh thế giới đang bước vào giai đoạn nhiều biến động và thách thức toàn cầu, đòi hỏi các quốc gia cần tăng cường đoàn kết, củng cố liên kết và thúc đẩy hợp tác đa phương nhằm duy trì môi trường hòa bình, ổn định, an ninh và an toàn cho phát triển bền vững, bao trùm; gia tăng tương đồng, giảm thiểu khác biệt; tránh các hành động đơn phương gây nguy cơ đối đầu, đứt gãy chuỗi cung ứng, cản trở thương mại và đầu tư.
Đánh giá cao vai trò của EAS, Thủ tướng đề nghị EAS cần đi đầu trong bảo vệ các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, chủ nghĩa đa phương, thúc đẩy trật tự khu vực mở, bao trùm, minh bạch, dựa trên luật lệ, với ASEAN giữ vai trò trung tâm; đồng thời, EAS cần tiên phong trong hợp tác thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới, đặc biệt là khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh.
Trên tinh thần đối thoại và hợp tác, Thủ tướng Phạm Minh Chính chia sẻ một số quan điểm và đề xuất nhằm góp phần duy trì hòa bình, ổn định và thúc đẩy hợp tác trong khu vực.
Thứ nhất, duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông là yêu cầu cấp thiết, là nền tảng cho hợp tác và thịnh vượng chung; do đó, đề nghị các bên tôn trọng luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS 1982, kiềm chế, không làm phức tạp tình hình, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, đồng thời phối hợp thực hiện đầy đủ DOC và sớm hoàn tất COC thực chất, hiệu quả.
Thứ hai, Việt Nam ủng hộ và sẵn sàng đóng góp vào tiến trình hòa bình, ổn định bền vững trên Bán đảo Triều Tiên; kêu gọi các bên sớm nối lại đàm phán, kiềm chế, tránh làm gia tăng căng thẳng, nghiêm túc thực hiện các Nghị quyết liên quan của LHQ.
Thứ ba, kêu gọi các bên liên quan ở Myanmar chấm dứt bạo lực, tiến hành đối thoại toàn diện, tạo điều kiện thuận lợi cho cứu trợ nhân đạo, qua đó thúc đẩy tiến trình hòa giải và tổ chức bầu cử tự do, công bằng, bao trùm, an toàn; đề nghị các đối tác tiếp tục ủng hộ và đồng hành cùng ASEAN trong tiến trình này.
Kết thúc Hội nghị, các Nhà Lãnh đạo đã thông qua Tuyên bố Kuala Lumpur kỷ niệm 20 năm EAS và Tuyên bố EAS về Thúc đẩy địa phương hóa trong hành động dự báo ứng phó thiên tai, góp phần củng cố nền tảng hợp tác chiến lược của EAS trong giai đoạn phát triển mới, hướng tới một khu vực hòa bình, ổn định, bền vững và thịnh vượng.
Phạm Tiếp (TTXVN)
NGuồn baotintuc.vn
In bài viết