KHOA ĐIỀM/Theo PLO
Hội nghị lần thứ 30 Các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi khí hậu (COP30) diễn ra từ ngày 6 đến ngày 21-11 tại TP Belém (Brazil).
Sự kiện COP đầu tiên được tổ chức vào năm 1995. Từ đó đến nay, COP luôn là một trong những sự kiện lớn nhất trong năm và đặc biệt quan trọng đối với các nhà lãnh đạo thế giới và các nhà vận động môi trường.
Trong bối cảnh thế giới đã và đang chứng kiến loạt thảm họa khí hậu kinh hoàng, COP30 được kỳ vọng sẽ hoạch định và đi đến thống nhất những chính sách lớn, góp phần kiềm chế sự nóng lên toàn cầu và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.
Chống biến đổi khí hậu: Cần tiền
Theo tổ chức nghiên cứu Chatham House (Anh), một trong những vấn đề trọng tâm của COP30 là tài chính trong giải quyết vấn đề khí hậu.
Các nước đang phát triển cần nguồn tài chính để giảm phát thải, thích ứng với tác động của biến đổi khí hậu và đối phó sự tàn phá mà nó gây ra. Nguồn tài chính này được COP28 (tổ chức tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất vào năm 2023) định hình thành Quỹ tổn thất và thiệt hại, nhằm hỗ trợ các nước dễ bị tổn thương trước biến đổi khí hậu.
Tại COP29 (được tổ chức tại Baku, Azerbaijan) vào năm 2024, các nước phát triển đã thống nhất sẽ “đi đầu” trong việc huy động 300 tỉ USD/năm đến năm 2035 để hỗ trợ hành động ứng phó biến đổi khí hậu ở các nước đang phát triển. Ngoài ra, “tất cả bên liên quan” cùng nỗ lực phối hợp để huy động tổng nguồn tài chính hỗ trợ cho các nước đang phát triển với mức 1.300 tỉ USD/năm đến năm 2035.
Azerbaijan và Brazil đã được giao nhiệm vụ xây dựng một lộ trình để định hướng các nỗ lực đạt được con số 1.300 tỉ USD nói trên. Quá trình này được gọi là “Lộ trình từ Baku đến Belém” được công bố vào tháng 10 và dự kiến được thảo luận tại COP30.
Ngoài ra, các hoạt động thúc đẩy thích ứng biến đổi khí hậu cũng sẽ được đề cập trong COP30.
Khi nhiệt độ tăng lên, việc tăng cường khả năng phục hồi và thích ứng với tác động của biến đổi khí hậu ngày càng trở nên quan trọng. Thỏa thuận Paris về Biến đổi khí hậu đã thiết lập một "mục tiêu toàn cầu về thích ứng”, nhưng mục tiêu này chưa được nêu ra cụ thể.
Để giải quyết vấn đề này, các chính phủ đã thông qua một khuôn khổ tại COP28 để hướng dẫn việc thực hiện “mục tiêu toàn cầu về thích ứng”. Tại COP30, các quốc gia sẽ cần thống nhất về các chỉ số để theo dõi tiến độ đạt được các mục tiêu này.
Bên cạnh đó, chuyển đổi sử dụng nhiên liệu hóa thạch tiếp tục là vấn đề trọng tâm của COP năm nay.
Năm 2023, tại COP28, các chính phủ đã đồng ý "chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch trong các hệ thống năng lượng". Việc này sẽ được thực hiện "một cách công bằng, có trật tự và bình đẳng để đạt được mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 theo đúng khoa học".
Tại COP28, các chính phủ cũng cam kết tăng gấp 3 lần năng lượng tái tạo đến năm 2030. Phía Brazil gần đây cho biết COP30 có thể đưa ra một lộ trình hướng dẫn "quá trình chuyển đổi có kế hoạch và công bằng để chấm dứt nhiên liệu hóa thạch".
COP30 tại Belém sẽ là COP của sự thật.
Tổng thống Brazil – ông Luiz Inácio Lula da Silva
Thách thức và hy vọng tại COP30
Theo Chatham House, một trong những thách thức hàng đầu ảnh hưởng quá trình hợp tác khí hậu toàn cầu thuộc khuôn khổ COP30 là quan điểm của chính quyền Mỹ.
Theo Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), năm 2024 là năm nóng nhất từng được ghi nhận. Năm 2024 cũng được xem là năm dương lịch đầu tiên có nhiệt độ trung bình toàn cầu cao hơn 1,5 độ C so với mức trung bình giai đoạn 1850 – 1900.
Ngay trong ngày đầu tiên nhậm chức tổng thống Mỹ nhiệm kỳ thứ hai vào tháng 1, Tổng thống Donald Trump đã khởi xướng quá trình rút Mỹ khỏi Thỏa thuận Paris. Ông mô tả thỏa thuận là một "sự lừa đảo" đồng thời thúc đẩy các chính sách khai thác nhiên liệu hóa thạch.
Kể từ đó, chính quyền Mỹ đã thực hiện thêm nhiều biện pháp có tác động đáng kể đến cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.
Những biện pháp này bao gồm việc loại bỏ phần lớn nội dung Đạo luật Giảm Lạm phát và bãi bỏ các quy định môi trường khác; rút Mỹ khỏi các tổ chức và sáng kiến liên quan khí hậu; hỗ trợ ngành công nghiệp than; làm suy yếu và kiểm duyệt khoa học khí hậu; đóng cửa Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ, vốn có nhiều chương trình viện trợ giải quyết vấn đề khí hậu.
Việc quốc gia phát thải lớn thứ hai thế giới và cũng là nền kinh tế lớn nhất rút khỏi các nỗ lực khí hậu toàn cầu đã gây ra những hậu quả trực tiếp và gián tiếp.
Lượng khí thải của Mỹ hiện được dự đoán sẽ giảm chậm hơn nhiều so với trước đây. Việc Mỹ rút lui cũng có thể giảm bớt áp lực buộc các quốc gia khác nỗ lực hành động vì khí hậu.
Mức tài trợ khí hậu và phát triển thấp hơn, cùng với biến động trong thuế quan của Mỹ có thể ảnh hưởng đến khả năng của các nước đang phát triển trong việc theo đuổi các hành động về khí hậu. Điều này cũng có thể làm suy yếu lòng tin giữa các quốc gia và khiến việc đạt được các thỏa thuận tại COP30 trở nên khó khăn hơn.
Dù vậy, cho đến nay, chưa có quốc gia nào khác theo chân Mỹ rút khỏi Thỏa thuận Paris.
Tuy nhiên, giữa những thách thức to lớn trong cuộc khủng hoảng khí hậu toàn cầu cũng như những vấn đề về hợp tác, thế giới vẫn có thể đặt niềm tin vào COP30, như những gì Tổng thống Brazil – ông Luiz Inácio Lula da Silva nhấn mạnh.
“COP30 tại Belém sẽ là COP của sự thật. Đây sẽ là thời điểm để các nhà lãnh đạo thế giới chứng minh sự nghiêm túc trong cam kết của họ đối với hành tinh… Các quốc gia đang phát triển đang phải đối mặt biến đổi khí hậu ngay cả khi họ đang phải vật lộn với những thách thức khác. Trong khi đó, các quốc gia giàu có đang tận hưởng mức sống được xây dựng dựa trên hai thế kỷ phát thải. Việc đòi hỏi tham vọng lớn hơn và khả năng tiếp cận tốt hơn với các nguồn lực và công nghệ không phải là vấn đề từ thiện, mà là vấn đề công lý” – ông Luiz Inácio Lula da Silva phát biểu trước Đại hội đồng Liên Hợp Quốc hôm 23-9.
Mỹ không cử đại diện cấp cao tham dự COP30
Tờ The Guardian hôm 31-10 dẫn lời quan chức Nhà Trắng Taylor Rogers cho biết Mỹ sẽ không cử đại diện cấp cao tham dự COP30.
“Tổng thống Trump sẽ không gây nguy hiểm cho nền kinh tế và an ninh quốc gia của đất nước chúng tôi để theo đuổi các mục tiêu khí hậu mơ hồ đang hủy hoại các quốc gia khác” – bà Rogers nói.
Theo The Guardian, Mỹ luôn cử các phái đoàn với quy mô khác nhau đến tham dự các hội nghị COP trong ba thập niên qua. Việc thiếu vắng đại diện Mỹ trong COP30 có thể làm gây khó khăn cho nỗ lực hướng đến các mục tiêu của hội nghị.
Tuy nhiên, nhiều thống đốc, nghị sĩ, thị trưởng và các nhà hoạt động Mỹ cho biết sẽ tham dự COP30, nhằm gửi đi thông điệp rằng các khu vực hành chính cấp địa phương của Mỹ vẫn vẫn đang thúc đẩy hành động vì khí hậu.
In bài viết