Tại một sự kiện vận động tranh cử ở Waterloo, bang Iowa tối 19/12, cựu tổng thống Donald Trump thách thức phán quyết của Tòa thượng thẩm bang Colorado. Trong phán quyết đưa ra trước đó cùng ngày, tòa Colorado cho rằng ông Trump không đủ tư cách để tranh cử và loại tên ông khỏi phiếu bầu sơ bộ ở bang này.

"Đừng bao giờ quên kẻ thù của chúng ta muốn tước đoạt tự do của tôi, vì tôi sẽ không bao giờ để họ tước đoạt tự do của bạn. Tôi sẽ không để họ làm điều đó", ông nói với đám đông ủng hộ.

Phán quyết đánh dấu chương mới trong cuộc đối đầu ngày càng căng thẳng giữa cựu tổng thống và hệ thống tư pháp Mỹ.

Tòa thượng thẩm Colorado giải thích ông Trump không đủ tư cách tranh cử vì tham gia vào cuộc nổi loạn hậu bầu cử năm 2020, trong đó đỉnh điểm là cuộc bạo loạn ở Đồi Capitol ngày 6/1/2021 do một nhóm ủng hộ ông tiến hành.

Phán quyết được đảng Dân chủ và những người phản đối ông Trump hưởng ứng, được coi là cột mốc mới trong nỗ lực ngăn cản cựu tổng thống trong cuộc đua vào Nhà Trắng năm 2024.

Song như những gì đã làm với 91 cáo buộc hình sự đang phải đối mặt ở tòa án cấp bang và liên bang trong năm nay, ông Trump sẽ tìm cách biến mối đe dọa pháp lý mới thành lợi thế chính trị, theo giới quan sát. Họ cho rằng đây là cơ hội để ông kích động những người ủng hộ và giành đồng cảm trong nội bộ đảng Cộng hòa, khi chưa đầy một tháng nữa cử tri Mỹ sẽ bắt đầu bỏ phiếu sơ bộ ở Iowa.

Cho đến nay, cáo buộc âm mưu lật ngược kết quả bầu cử năm 2020 cùng những cáo trạng khác chống lại ông Trump dường như chỉ giúp củng cố vị thế dẫn đầu của cựu tổng thống trước thềm cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa.

"Đó là nhiên liệu cho động cơ của những người ủng hộ Trump", Chip Saltsman, chủ tịch chiến dịch của cựu ứng viên Mike Pence, cho biết.

Jeremy Herb, nhà phân tích của CNN, nhận định phán quyết của Tòa thượng thẩm Colorado đang khích lệ những người ủng hộ Trump, vốn cho rằng các vụ kiện tụng chống lại cựu tổng thống là vô căn cứ và là lý do khiến ông phải trở lại nắm quyền.

Các đồng minh của ông Trump đã phản đối quyết định của tòa Colorado, lên tiếng bảo vệ ông như những gì đã làm với các cáo trạng khác nhắm vào cựu tổng thống trong năm nay.

"Đảng Dân chủ sợ rằng Tổng thống Trump sẽ chiến thắng trong cuộc bầu cử tới mức họ cố gắng loại ông ấy ra khỏi lá phiếu một cách bất hợp pháp", hạ nghị sĩ Elise Stefanik, thành viên quyền lực thứ ba của phe Cộng hòa tại Hạ viện, nói.

Bobby Kaufmann, nhà lập pháp bang Iowa và là người ủng hộ ông Trump, nói rằng những bản cáo trạng chống lại cựu tổng thống trên khắp các bang từ New York tới Georgia chỉ như "trò hề".

"Các cáo trạng không làm được gì ngoài tăng tỷ lệ ủng hộ của Trump trong những cuộc thăm dò dư luận. Bởi người dân Iowa và người Mỹ nhận ra rằng nếu điều này có thể xảy ra với một tỷ phú của New York, nó chắc chắn có thể xảy ra với những người thấp cổ bé họng như chúng tôi", Kaufmann, người có bố là chủ tịch ủy ban đảng Cộng hòa ở bang Iowa, nói.

Sau phán quyết của Tòa thượng thẩm Colorado, nhiều đối thủ của Trump ở đảng Cộng hòa đã cùng lên tiếng bênh vực cựu tổng thống.

Nikki Haley, cựu thống đốc bang Nam Carolina, nói tại cuộc vận động tranh cử ở Agency, bang Iowa, rằng bà muốn đánh bại ông Trump một cách "công bằng". "Chúng tôi không cần thẩm phán phải đưa ra những quyết định như vậy. Chúng tôi cần cử tri quyết định những việc này", bà nói.

Tại sự kiện vận động tranh cử ở Urbandale, bang Iowa, sáng 20/12, thống đốc Florida Ron DeSantis cáo buộc phe Dân chủ "lạm quyền" để loại bỏ Trump thông qua hệ thống pháp lý. Song ông DeSantis cũng cho rằng phán quyết mới nhất là lý do các cử tri ở Iowa và những nơi khác nên chọn ông trở thành ứng viên đảng Cộng hòa thay vì Trump.

"Chúng ta có muốn năm 2024 chỉ xoay quanh phiên tòa này, vụ án kia hay phải bỏ hàng trăm triệu USD cho các vấn đề pháp lý hay không? Hay chúng ta muốn năm 2024 là về các vấn đề của bạn và tương lai đất nước?", ông nói.

Ngay cả cựu thống đốc bang New Jersey Chris Christie, người phản đối Trump quyết liệt trong đảng Cộng hòa, cũng chỉ trích phán quyết. "Tôi không tin rằng việc gạt tên ông ấy ra khỏi phiếu bầu là điều tốt cho đất nước chúng ta", ông nói với cử tri ở New Hampshire.

Sarah Longwell, chiến lược gia không ủng hộ Trump, cũng đăng bài trên mạng xã hội X rằng "tôi nghĩ chúng ta cần đánh bại Trump tại cuộc bầu cử, không phải tại tòa".

Phán quyết được Tòa thượng thẩm Colorado đưa ra theo Điều 3 Tu chính án thứ 14, trong đó cấm những người tham gia nổi loạn chống chính phủ được giữ bất kỳ chức vụ nào trong chính quyền.

Tuy nhiên, tòa án ở một số bang khác đã phản đối lập luận cho rằng Tu chính án thứ 14 cấm ông Trump trở thành tổng thống. Ông Trump tuyên bố sẽ nộp đơn kháng cáo quyết định của Colorado lên Tòa án Tối cao Mỹ. Tòa án Colorado đã hoãn thực thi quyết định cho đến ngày 4/1 để Tòa án Tối cao có cơ hội quyết định can thiệp hay không.

Michael Klarman, giáo sư Đại học Luật Harvard, cho rằng các thẩm phán Tòa án Tối cao đang đối mặt với lựa chọn rất khó khăn. Nếu ra phán quyết bất lợi cho Trump, họ sẽ phải đối mặt với làn sóng chỉ trích rất lớn từ những người ủng hộ ông.

Ông Trump chưa bị kết tội nổi loạn chống Mỹ và ngay cả các cáo buộc hình sự của bang và liên bang liên quan đến nỗ lực lật ngược kết quả bầu cử năm 2020 cũng không bao gồm hành vi nổi dậy.

Nếu Tòa án Tối cao tiếp nhận kháng cáo liên quan đến vụ Colorado, "tôi sẽ sốc nếu phán quyết không bị đảo ngược", Klarman nói, cho rằng sẽ không có lập luận nào phù hợp để giải thích lý do tòa án nên ngăn cử tri đảng Cộng hòa bầu cho ứng viên yêu thích của họ.

Giới quan sát nhận định phán quyết của tòa án Colorado hiện không thể gây ra bất cứ rạn nứt nào trong thành trì ủng hộ Trump, mà thậm chí khiến nó vững chắc hơn.

"Ông ấy từng chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016 dù không nhận được ủng hộ lớn nhất trong đảng Cộng hòa hay có nhiều tiền nhất cho cuộc đua. Lần này, ông Trump có cả hai và đang ở vị thế tốt để dẫn đầu vòng bầu cử sơ bộ của đảng", Harry Enten, nhà phân tích của CNN, nói.