Nỗi bất an của Ukraine
Trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump và Tổng thống Vladimir Putin chuẩn bị gặp nhau tại Alaska ngày 15/8, đánh dấu việc chấm dứt nhiều năm Nga bị cô lập ngoại giao với phương Tây, giới lãnh đạo Ukraine - hiện đã bị gạt khỏi bàn đàm phán, cảnh báo rằng Điện Kremlin sẽ tìm cách "đánh lừa Mỹ" trong khi ông Trump thúc đẩy mục tiêu chấm dứt xung đột.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky quyết tâm chứng minh rằng Kiev không phải trở ngại cho hòa bình bằng cách nhấn mạnh thiện chí chấp nhận ngừng bắn vô điều kiện - một ý tưởng mà Nga đã từ chối. Ông thận trọng cảnh báo, Tổng thống Putin sẽ tìm cách chia rẽ Mỹ, Ukraine và các đồng minh châu Âu bằng cách đưa ra những yêu cầu mà Điện Kremlin biết chắc Ukraine không thể chấp nhận, rồi đổ lỗi cho ông Zelensky là bên cản trở thỏa thuận.
“Chúng tôi hiểu rõ ý đồ của Nga là tìm cách đánh lừa Mỹ và chúng tôi sẽ không để điều đó xảy ra", ông Zelensky tuyên bố trong bài phát biểu tối 10/8.
Tuy Ukraine và các đồng minh châu Âu đang nỗ lực vận động để ông Zelensky có mặt trong vòng đàm phán, nhưng hôm 11/8, ông Trump đã tỏ ra khó chịu với nhà lãnh đạo Ukraine, thậm chí ám chỉ rằng Kiev đang theo đuổi một “cuộc chiến lựa chọn”.
“Tôi hơi khó chịu khi ông Zelensky nói rằng "tôi phải được Quốc hội phê chuẩn" mới có thể nhượng bộ lãnh thổ. Ông ấy có quyền tiến hành giao tranh nhưng lại cần phê chuẩn mới được trao đổi lãnh thổ sao?”, ông Trump nói với báo giới.
Ông Trump cho biết cuộc gặp với ông Putin sẽ là dịp “thăm dò” để xem liệu nhà lãnh đạo Nga có sẵn sàng đi đến một thỏa thuận hay không. Nhà lãnh đạo Mỹ tuyên bố ông sẽ biết điều này “trong vòng hai phút đầu” của cuộc gặp.
“Tôi sẽ có cuộc gặp với ông Putin và vào cuối buổi gặp đó, có lẽ chỉ trong hai phút đầu tiên, tôi sẽ biết chính xác liệu thỏa thuận có thể được ký kết hay không", Tổng thống Trump nói với các phóng viên tại cuộc họp báo hôm 11/8.
Khi được hỏi làm thế nào ông biết được điều đó, nhà lãnh đạo Mỹ trả lời: “Bởi đó là điều tôi làm. Tôi tạo ra các thỏa thuận"
Tuy nhiên, sau đó ông Trump lại dường như mâu thuẫn với chính mình khi nói rằng việc có đạt được thỏa thuận hay không “không phụ thuộc vào ông”.
“Tôi sẽ không phải là người làm ra thỏa thuận. Điều đó không do tôi quyết định. Tôi nghĩ thỏa thuận nên được thực hiện vì lợi ích của cả hai bên”, ông Trump cho hay.
Nhà lãnh đạo Mỹ cho rằng, Tổng thống Zelensky “có thể” tham dự cuộc gặp song phương nhưng cũng bày tỏ nghi ngờ liệu điều đó có giúp đạt được thỏa thuận hay không.
“Ông Zelensky không tham gia vào quá trình sắp xếp cuộc gặp này. Tôi cho rằng ông ấy có thể tới nhưng ông ấy đã tham dự rất nhiều cuộc họp rồi. Như các bạn biết thì ông ấy đã ở đó ba năm rưỡi. Chẳng có gì xảy ra cả".
Tổng thống Trump cũng cho biết, nếu đạt được một thỏa thuận “công bằng”, ông sẽ thông báo cho Liên minh châu Âu cũng như cho ông Zelensky và sẽ gọi điện cho nhà lãnh đạo Ukraine trước tiên “vì tôn trọng”.
Ukraine và các đồng minh châu Âu tỏ ra lo ngại về cuộc đàm phán song phương này, nhất là khi ông Putin đưa ra những yêu cầu tối đa mà Ukraine cho rằng đe dọa sự tồn vong của mình.
Lên tiếng về mối quan ngại của châu Âu, Thủ tướng Đức Friedrich Merz hôm 11/8 cho biết ông sẽ triệu tập Hội nghị thượng đỉnh trực tuyến ngày 13/8 để thảo luận về chiến sự và cuộc gặp sắp tới giữa ông Trump và ông Putin. Người phát ngôn Chính phủ Đức cho biết nhiều nhà lãnh đạo châu Âu sẽ tham dự sự kiện, cùng với ông Zelensky, ông Trump và Phó Tổng thống Mỹ JD Vance. Người phát ngôn Ủy ban châu Âu xác nhận Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cũng sẽ tham gia.
Tính chất sống còn của tiến trình ngoại giao được nhấn mạnh trong bối cảnh Nga và Ukraine mở rộng kho vũ khí có khả năng tấn công sâu vào lãnh thổ đối phương. Các lãnh đạo và nhà ngoại giao châu Âu cùng Kiev tìm cách định hình cuộc thảo luận ở Alaska như một “bài kiểm tra” đối với Nga giữa bối cảnh Moscow vẫn tăng cường các cuộc tấn công vào Ukraine.
“Điều quan trọng vào ngày 15/8 là xem ông Putin nghiêm túc đến mức nào và người duy nhất có thể làm rõ điều đó là Tổng thống Trump", Tổng thư ký NATO Mark Rutte nói với CBS News hôm 10/8.
Trong các phát biểu công khai, giới chức Ukraine và châu Âu đang nỗ lực duy trì một thế cân bằng mong manh. Họ lựa chọn từ ngữ hết sức thận trọng, vừa tránh làm phật lòng ông Trump, vừa cố gắng đưa trọng tâm thảo luận trở lại nhu cầu đạt được một lệnh ngừng bắn toàn diện. Ukraine lập luận rằng cần phải có một thỏa thuận ngừng bắn trước khi tiến hành bất kỳ cuộc đàm phán thực chất nào - lập trường mà trước đây Mỹ cũng từng ủng hộ, nhưng đã bị ông Putin bác bỏ khi lực lượng Nga tiếp tục giành thêm lợi thế trên chiến trường.
Khi công bố kế hoạch hội đàm vào thứ Sáu tuần này (15/8), ông Trump gợi ý có thể sẽ có “một số trao đổi lãnh thổ” trước khi ngừng bắn. Tổng thống Zelensky khẳng định đề xuất này là không thể chấp nhận, tuyên bố Ukraine sẽ không giao bất kỳ vùng lãnh thổ nào hiện chưa bị Nga chiếm đóng.
Nếu ý tưởng nhượng bộ lãnh thổ được giữ nguyên sau các cuộc đàm phán ở Alaska và Ukraine tiếp tục bác bỏ nó, giới lãnh đạo Ukraine và châu Âu lo ngại Nga sẽ thuyết phục được ông Trump rằng Ukraine là nguyên nhân khiến thỏa thuận hòa bình đổ vỡ. Lập trường của ông Trump về Ukraine từng thay đổi thất thường, trước đây có lúc ông quy trách nhiệm cho Ukraine về cuộc xung đột hiện nay nhưng sau đó lại đưa ra một số chỉ trích nhằm vào ông Putin.
Triển vọng cuộc gặp ba bên Nga – Mỹ - Ukraine
Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Washington nhận định, từ lâu Điện Kremlin đã tìm cách làm suy yếu sự đoàn kết giữa Mỹ, châu Âu và Ukraine “như một phần trong chiến dịch rộng hơn nhằm ngăn chặn phương Tây tiếp tục hỗ trợ Ukraine, đồng thời đánh lạc hướng sự chú ý khỏi lập trường cứng rắn của Nga đối với tiến trình hòa bình".
Các nhà phân tích phương Tây cho rằng không có bằng chứng nào cho thấy Nga sẵn sàng từ bỏ các mục tiêu lâu dài là ngăn Ukraine gia nhập NATO và hạn chế quy mô quân đội của Ukraine. Nếu đạt được, những mục tiêu này đồng nghĩa với “sự đầu hàng hoàn toàn” của Ukraine.
Phó Tổng thống Mỹ Vance cho biết trên Fox News hôm 10/8 rằng Mỹ đang tìm cách sắp xếp một cuộc gặp ba bên giữa ông Trump, ông Putin và ông Zelensky, nhưng việc này gặp nhiều khó khăn. Theo ông Vance, “một trong những điểm nghẽn lớn nhất là việc ông Putin tuyên bố sẽ không bao giờ ngồi cùng bàn với Zelensky". Nhà lãnh đạo Ukraine nhiều lần kêu gọi tiến hành đối thoại trực tiếp với ông Putin dưới bất kỳ hình thức nào, nhưng Nga luôn từ chối.
Dù vậy, ông Trump cho rằng một cuộc gặp giữa ông Putin và ông Zelensky sẽ là cần thiết trong tương lai.
“Cuối cùng, tôi sẽ để hai người họ ngồi chung trong một căn phòng. Dù tôi có mặt hay không thì tôi nghĩ vấn đề cũng sẽ được giải quyết", ông Trump nói.
Cuộc gặp ngày 15/8 sẽ là lần đầu tiên một Tổng thống Mỹ gặp ông Putin kể từ năm 2021, khi ông Joe Biden hội đàm với nhà lãnh đạo Nga tại Thụy Sĩ và cũng là lần đầu tiên ông Putin đặt chân lên đất Mỹ trong vòng một thập kỷ.
Theo VOV.VN
Theo: New York Times, Independent
In bài viết